BIX

Pali Text Borietp

DĪGHANIKĀY- ATTHAKATHĀTĪKĀ LINATTHAVANNANA VOL. III

Edited by LILY DE SILVA, M.A., Ph.D. of the University of Ceylon -~ Peradeniya

LONDON Published for the Pali Text Society

by LUZAC & COMPANY, LTD., 46 Great Russell Street, W.C. 1 1970

All rights reserved G P.T.S. 1970 SBN 7189 0478 8

Printed in England by Stephen Austin and Sons Ltd., Hertford.

TO MY BELOVED PARENTS

XXIV XXV XXVI XXVII XXVIII XXIX XXX XXXI XXXII XXXIII XXXIV

CONTENTS

Patikasuttavannana Udumbarikasuttavannanà Cakkavattisuttavaņņanā . Aggaīiiasuttavaņņanā Sampasādanīyasuttavaņņanā Pāsādikasuttavaņņanā Lakkhanasuttavannana . Sigālakasuttavaņņanā Ātānātiyasuttavaņņanā . Sangītisuttavaņņanā

Das uttarasuttavaņņanā.

vil

PAGE

17 30 45 65 IIO I27 163 190 2II

354

XXIV Pāttkasuttavannanā 1

I. 1. Apubbatadavaņņanā ? ti atthasamvaņņanāya 3 va- sena hetthā agahitattā * apubbassa abhinavassa padassa vaņņanā atthavibhāvanā.*

Hitvā punappun' āgatam atthan ti «

hi vuttam.

Mallesáti* ettha yam vattabbam tam hetthà vuttanayam eva.

Chāyūdakasampanne vanasaņģe viharati 7? Anupiyasāmantā katassa vihārassa abhāvato.

Yadi na tāva pavittho, kasmā visiti? vuttan ti àha favisissamíti àdi, tena avassam-bhàvini? bhüte viya upacārā hontiti dasseti. Idàni tam attham upamāya " vibhāvento yatkā kin ti ādim āha.

Etan ti Atippago'! kho ti ādikam cintanam ahosi.

Atīviya ago ti'? ativiya pàto.? Channakopīnatāya paribbājakapabbajjūpagamena channaparibbājakam, na naggaparibbājakam.

Yasmā Bhagavato uccākulappasutatam,'* mahābhinik- khamanam 35 nikkhantam,'* anaūiasādhāraņadukkaraca- raņam, vivekavāsam, lokasambhāvitatam,'$ ovādānusā- sanīhi lokassa bahukārattam,!? paravādamaddanam,'$ mah'

@ DA Ir 1 Bm Pathika- 1 AGn anappahàá * A "padasamvaņņanā B atippabhā 3 BmP ?vannanà GM atippahā 1 BGM "tattāya 12 BmP kho ti « ABGORM "vibhijana 1G "ppesuttan ājan *?ppasuttam

$ ABGG"M maūgallesūti Bm enikkhamananikkhantatam 7? BmP viharatîti / 16 AGm "bhāvitam; M bhāvittam 8 ABGGNM pavisiti ur 17 BmP bah' upakāratam : 9 A assam-; Gm assa- ° 18 BmP parappavāda- 10 AGm ubhāya

BGM ubhaya

816, 2

816, 3

816, 8

816, 10

816, 11 816, 16 816, 17 816, 21

817, I

817, 6, 7

817, 10 817, 16

817, 18 817, 18 817, 21 817, 2I

817, 23

817, 24 817, 24

817, 24 817, 25

817, 25 817, 26

2 DĪGHA-ATTHAKATHĀ-TĪKĀ

iddhikatam mahānubhāvatan ti evam ādikam tam-tam- attapaccakkhaguņavisesam nissāya yebhuyyena aüie tit- thiyà pi Bhagavantam disvā ādaragāravabahumānam dassenti yeva, tasmā vuttam Bhagavantam disvā mānat- thaddhatam akatvā ti ādi.

Lokasamudācāravasendti lokopacāravasena. Cirassan ti cirakālena. Ādīni vadanti upacāravasena.

Tassáti Bhaggavagottassa paribbajakassa. Gihisaháyo ti gihikālato patthāya sahayo.

Paccakkhāto ti yen' ākārena paccakkhānam,” tam dassetum Paccakkhamíti àdi vuttam.

3. Uddissáti Satthubhāvena °° uddisáti ayam ettha adhippāyo ti tam dassento Bhagavā ti ādim āha.

Yadā Sunakkhattassa: Bhagavantam paccakkhāmiti cittam uppannam, vācā bhinnā, tadā ev assa Bhagavatā saddhim koci sambandbo n' atthi asakyaputtiyabhavato ?! sāsanato paribāhirattā. Ayam tāv ettha sāsanayutti, panàyam thapetvà sásanayuttikovide aiiüiesam na samma- d-eva visayo?? ti Bhagavā sabbasādhāraņavasen” assa attanà sambandhàbhavam dassetum Api náüti adim vatvà ? Ko santo kam paccácikkhastti aha." Yasmà mukh' àgato 'yam sambandho, na pūjāgat' ādiko,* yo 26 ca yācaka *7-yācitabbatāvasena hoti, tad ubhayaü c’ ettha n' atthiti dassento Bhagavà Sunakkhattam Ko santo kam paccācikkhasiti avoca, tasmā tam attham dassetum yācako ** ti ādi vuttam. Yācitako yācakam ** paccācikkheyyāti sambandho. Tvam pana n' eva yácako: Aham bhante Bhagavantam uddissa viharis- sámíti evam mama santikam anupagatattà. Na yacitako : Ehi tvam Sunakkhatta mamam uddissa viharāhiti evam mayā apatthitattā. Ko samāno ti yācakayācitakesu ko nāmo honto. Kan ti yācakayācitakesu evam kam nāma hontam mam paccācikkhast.

19 BmP *kkhānā 24 ABGGMM adi M *kkhātam 25 ABGG"M sujāgat'- 20 BMP Satthukāraņabhāvena For pujjapūjak' ādiko ? 21] BG asakkyaya- 26 ABGGNMM so M asakkiyaya- 27 ABGGMM yācakā 22 AGM svāsayo : 28 DA evā should be corrected to

BGM vāsayo 29 BG yācitam 23 Bm adds Sunakkhattam

PATIKASUTTAVANNANA 3

Tucchapurisāti jhānamagg' ādi-uttarimanussadhammesu kassaci pi abhāvā rittapurisa.

Nanu cáyam Sunakkhatto lokiyajjhànàni ekaccábhififiafi so ca uppādesiti ? Kiücápi uppàdesi tato pana Bhagavati āghāt' uppādanena sah' eva parihīno ahosi. Aparādho nāma suppatipattiyā virujjhanahetubhūto 3! kiles' uppādo ti āha yattako te aparādho tattako doso ti. Y āvaū cūti vā? avadhiparicchedābhāvam 33 dassanam

Yavañ ca tena Bhagavatā ti (b)

ādisu viya. Te ti tayà. Idam ti nipātamattam. Aparaddhat ti aparajjhitam. Idam vuttam hoti: Paccācikkhām' idānāham bhante Bhaga- vantan ti àdii?* vadantena 55 tucchapurisa tayà yàvaii c' idam aparaddham, na tassa aparādhassa pamāņam atthiti.

4. Manussadhammā ti bhāvanānuyogena vinā manussehi anuttnātabbadhammā. So hi manussānam cittādhitthāna- mattena ijjhanato tesam sābhāvikadhammo 3% viya thito ti?' tathà vutto, manussagahaņaī c’ ettha tesu bahulam pavattanato.

Iddhibhūtam pātihāriyam, na ādesanānusāsanīpātihāriyan ti adhippāyo.

Kate ti pavattite.3?

N2yyàátíti niggacchati, vattadukkhato niggamana- vasena pavattatiti attho. Dhamme * hi niggacchante tam- samangipuggalo niggacchatiti vuccati, atthakathayam pana ni-saddo upasaggamattam, yàti icceva attho ti dassetum gacchatīti attho vutto.

Tatrāti padhānabhāvena vuttassa atthassa bhumma- () DI2 *" AGnM ekajjhábhiüüaya corruption for above reading) BG ekajjhābhiūnā M sāhacikadhammo 31 BmP virajjhana- BmP sambhāvita- 3* AGM yā; BmP omit Reconstructed reading is given 33 BmP °paricchedabhāvam above. š ABGGmM ādi | 7 BmP omit š5 BG vadanto 38 AG pattite 3$ AG" sahāyācikadhammo * BG dhammo

BG sāhācikadhammo (possible

817, 27

817, 29, 28

817, 28

817, 32

817, 33

817, 34 817, 36

818, 1 818, 3

818, 3 818, 12 818, 12

818, 13 818, 17

818, 16 818, 18 818, 18 818, 19

818, 22

818, 28 818, 28

. 818, 32 818, 33

4 DĪGHA-ATTHAKATHĀ-TĪKĀ

vasena patiniddeso ti tasmim dhamme sammà dukkhak- khayàya niyyante ti ayam ettha attho ti dassento àha tasmim ... pe ... samvattamāne ti.

s. Aggan ti fiayatiti Aggaññam. Lokapafiiattun *9 ti lokassa paiiūāpanam. Lokassa aggan ti lok' uppatti- samaye: Idam nāma *! lokassa aggan ti evam jānitabbam bujjhitabbam.*? Aggamariyādan ti ādimariyādam.

6. Ettakam** vippalapitvā ti: Na 'dānāham bhante Bhagavantam uddissa viharissā- miti; Na hi pana me bhante Bhagavā uttarimanussadhammā iddhipātihāri- yam karotiti; Na hi pana me bhante Bhagavà aggafiiam paüfüapetiti ca ettakam vippalapitvà. Idam kira so Bhagavā Satthukiccam iddhi- pātihāriyam aggaūiiapaūiiāpanai ca kātum na sakkotiti pakāsento kathesi. Ten' aha Swnakkhatto kiráti** adi. Uttaravacanavasena patitthābhāvato appatitiho. Tato eva niravo nissaddo. Ādīnavadassan” atthan ti ditthadham- mikassa àdinavassa dassan' attham, ten' àha sayam eva garaham pāpuņissasiti.'5 ^ Samparàyikà pana ādīnavā aneke 49 vividhà ** ti *? dassente: !5 Sunakkhatto na sadda- heyyáti ditthadhammikass' eva gahanam. Anekakāraņenāti

Iti pi so Bhagavā arahan ti (€

ādinā anekavidhena vaņņakāraņena. Evam me avaņņo *? na bhavissatiti ajjhāsayena aitano bālatāya vaņņārahānam avaņņam kathetvā.

Evam Bhagavā makkhibhāve ādīnavam dassetvā puna tassa kathane kāraņam vibhāvetum Iti kho te ti ādim

_āhāti tam dassetum Tato ti ādi vuttam. Evam hi Sunak-

khattassa appako pi 9? vacan' okàso 5! na bhavissatîti.

(c) D I 87, 127 o DA ?pafifiatti 4 BmP te | 4 ABGGNM nātha 48 ABBmGGMP dassento 42 ABGGNMM pūjā bujjhitabbam 19 AGmMP avanne 133 AGGmM etthakam $9 AGGM ti pi 44 DA omits kira BM ta pi 45 ABGGNM °nissatiti 51 A pavatt' okāso

46 BmP anekavidhā BGM pavan’ okāyo M anekavividhā Gm pavat’ okäso

PĀTIKASUTTAVAŅŅANĀ 5

Apakkamiti attanā yathāthitāvatthāya 5? apasakki. Apakkanto sāsanato apeto *3 nattho.** Ten' āha cuto ti.

Evam evāti *5 apakkamanto ca, na yathā tathā apakkami, yathā pana kāyassa bhedā apāye nibbatteyya, evam eva apakkami.

7. Dvihi padekhiti dvīhi vākyehi. Ādaddham *% byatire- kavasena tad ubhay' atthaniddesavasena uparidesanāya pavattattā. Anusandhidassanavasenāti yathánusandhisan- khāta-anusandhidassanavasena. E kam samayan ti ca bhumm' atthe upayogavacanan ti àha ekasmim samaye ti ca.

Klhulū 57 nāma janapado ti janapadīnam rājakumārānam vasena tathāladdhanāmo.

Kukkuravatam samādānavasena etasmim atthiti K «k- kuravatiko ti àha samádinnakukkuravato ti. Asifiam $ítü catukundikass' eva 58 vicaranam,? tathà thatvà va khàdanam, bhuiüjanam, vàmapàdam uddharitvà muttassa vissajjanan ti evam àdikam afifiam pi sunakhehi kātabba- kiriyam.

Catühi sarirávayavehi kundanam gamanam catukundo, so etasmim atthiti Catukuņdiko. So pana ®© catūhi sarirávayavehi saūghatitagamano $! hoti, tasmā vuttam catusanūghatīto *1 ti. Ten' ev' āha dve jaņņunīti * ādi.

Bhakkhasat ti bhakkhitabbam, asitabbaū ca. Ten' ev' aha yam kifici khàdaniyam bhojanīyan ti. Kāmam khādanam bhojanaū * ca nāma sunakhena ** kātabbam,* hatthena pana tattha upanàmanam** nivàretum avadhā- ranam katan 9? ti āha katthena aparāmasitvā ti, agahetvā e ti attho.

32 BmP yathāthitā vutthāya 59 ABGGnM civaranam 53 ABMGN omit 60 BmP add yasmā 54 AGm áhattho; BGM hattho $! Bm °ghatti- 55 ABGGNM evan ti $€ DA jāņūni 56 A abaddham $$ BmP omit BmP āraddham 61 AGM sukhena DA āraddham BmP mukhena Bui ābaddham seems bettēet.- 65 AGMM khātabbam 57 BmP Thūlū; M Khūlu 66 BGM ?nàmam 58 BG cātukutthikassa ca . 67 AGM tattan; BG katattan Bm catukkoņda for catukuņda M kattan throughout 65 BmP agga-

For cátukundika- ?

818, 36 818, 36 819, 2 819, 3, 4 819, 7 819, 9

819, 11

819, 17 819, 17, 18

819, 20 819, 20

819, 24 819, 24

819, 26

819, 28 819, 29

819, 30

820, 7

820, 20

820, 24

820, 25

820, 28 820, 33 821, I

821,1

821, 12 821, 17

6 DIGHA-ATTHAKATHA-TIKA

Sundararūto % ti sundarabhāvo. Vatāti patihan' atihe nipāto:

Aho vatâham lābhī assan ti tt)

ādisu viya. Tena samaņena nāma evarūpena bhavi- tabbam, aho vatāham ediso bhaveyyan ti evam tassa patthanà ahosi. Ten' àha Evam kiráti àdi.

Garahan' atthe ** fi-kàro :?*

"i Api sifice palandukan *3 " ti (e adisu viya. Arahante ca buddhasāvake: Arahanto khīņ āsavā na

hontîti Evam tassa ditthi uppannā. Yathāha Mahāsīhanā- dasutte :—

'* N' atthi samanassa Gotamassa uttarimanussadhammà alam-ariyatiánadassanaviseso ?5 " ti.(?

Sattamam divasam ti bhumm' atthe upayo- gavacanam.

Alasakendti ajīraņena āmarogena.”*

Atthittacamattatàya $uranapannasadiso.

Bīraņattkambhā ?* ti biranagaccha.

8. Mattā etassa atthiti mattam, ** bhojanam tam matta- mattavantan 78 ti attho, ten' àha pamanayuttam ?? famana- yultan ti. Mantà *? mantà 9? ti mantàya mantaya.

Ekadvtih:káya* gananaya.

Nivāhāro va ahosi Bhagavato vacanam aññatha kātu- kāmo. Tathābhūto pi sattame divase upatthākena upanītam bhakkhasam disvà dhitim ** upatthapetum ** asakkonto bhojanataņhāya ākaddhiyamānahadayo tam kucchipüram

(à) M I 29 (e) ? (0 MI 71i

69 So all MSS. * Bm *tthambhakan

DA suvannarüpo 78 AGm "mattamattavaņņā 70 BmP omit BmP bhojanamattavantan 71 Bm and DA garah' atthe *9 ABGGNM samānayuttam 72 Bm api-kāro l BmP omtt 78 M paladdhukan 80 DA mantvā mantvā 74 BmP add Buddhe 81] BGM ekāhadvīhi- 75 BmP "visesā . $? BmP dhíti

736 AG" amale rogena 85 AGmM "tthapetum

PĀTIKASUTTAVAŅŅANĀ 7

bhuñjitva Bhagavata vuttaniyamen' eva kālam akāsi. Tena vuttam Aik assāti ādi. Sace pi... pe... ctnteyyāti yadi hi ** so *5 acelo dhitim *% paccupatthāpetvā : Ajja pi aham na bhuüjeyyan ti cinteyya, tathàcintane sati pi devatā- dhiggahena 8? tam divasam ... pe ... kareyya. Kasmā? Advejjhavacanā hi Tathāgatā, na tesam vacanam vitatham hoti.

Gatagatatthānam aūganam eva hotīti tehi tam kaddhitvā gacchantehi gatagatappadeso uttarakasāmantā vivat' an- ganam eva hutvā upatthāti. Te ti titthiyā. Susānam yeva gantvā ti: Bīraņatthambhakam atikkamissāmāti gacchantā pi anekavāram tam anusamyāyitvā puna pi tam yeva susānam upagantvā.

9. Idan ti idam matasariram. Tam eva sarīram kathàpesíti tam sariram adhitthahitvà 99 thitapetena kathà- pesiti keci. Korakkhattiyam asurayonito ānetvā kathā- petu afiiam petam,9? ko ettha viseso. Actnteyyo hi Buddhavisayo ti pana vacanato tad eva sariram Sunak- khattena pahatamattam ®% Buddh” ānubhāvena utthāya tam attham iāpesiti datthabbam. Purimo yeva pana attho atthakathāsu vinicchito. Tathà hi vakkhati Nibbat- tatthānato ti ādi.

10. Vzbākan ti phalam, atthanipphattiti ?! attho.-

Samānetabbānīti sammā ānetabbāni, sarūpato ānetvā dassetabbāniti attho. Pātihāriyānam * patham' āditā Bhagavatā vuttānupubbiyā veditabbā. Keci pan” ettha: Paracittavibhāvanam, āyuparicchedavibhāvanam, byādhivi- bhāvanam, gativibhāvanam sarīranikkhepavibhāvanam,* Sunakkhattena saddhim kathāvibhāvanaī cāti cha pāti- hāriyāniti vadanti. Tam yadi Sunakkhattassa cittavi- bhāvanam ** sandhāya vuttam, evam sati sattâti 95 vat-

tabbam tassa bhāvi-avaņņavibhāvanāya saddhim. Atha

84 BmP omit 90 Bm pahata-

85 Bmeso P pahāta-

86 Bm dhīti 91 ABGGn nippattiti

$8 BmP devatàviggahena . B9» P nibbattiti

88 AGn adhithitvàya 92 AGm ?hàriy' àdinam BGM adhititthitvā 93 BG sarīravikkhepa-

89 AGGmM petu; B hotu ** AGM cittabhāvābhāvanam

95 ABGGMM sutt' ādi

821, 17, 25

821, 26 812, 27

821, 34

821, 35

822, 12, 14

822, 15

822, 25

822, 16 822, 19

822, 28

822, 30

822, 32

822, 33

822, 34 822, 36

822, 36 823, 4

823, 6 823, 6

823, 8

8 DĪGHA-ATTHAKATHĀ-TĪKĀ

acelassa maraņacittavibhāvanam, tam Sattamet divase?** kàlam karissatíti iminà va sanga- hitan %7 ti visum na vattabbam, tasmā atthakathāyam vutta- nayen' eva gahetabbam.

ri. Nikkhantadantamatíako ?9?. ti danturamatthuko.?? So kira acelakabhāvato pubbe matthutiko !9(?) hutvà vicari danturo 1% ca, tena tam Kāļāramatthuko !?? ti safijānanti. Yam kiñci tassa 193 denta: Sadhurüpo ayam samano ti sambhāvento aggam settham yeva denti. Tena vuttam

lábh' aggappatto *'* aggalābham patto ti.

Bahu acelakā tam parivāretvā vicaranti, gahatthā ca tam bahū addhā vibhavasampannā 1% kālena kālam upasan- kamitvā payirupāsanti. Tena vuttam yas aggam aggapari- vāram patto ti.

Vatāni yeva pajjitabbato padāni. Aññamaññam asañ- karato vatakotthāsā 1% vā.

Samattānîti samam attani gahitāni.

Puratthimenáti ena-saddasambandhena Vesalin ti upayo- gavacanam, adür' atthe 1% ca ena-saddo paficamyattho 1% ti āha Vesālito avidūre ti.

12. Sāsane paricayavasena ti-lakkhaņ' āhatam paūham pucch. |

Na sampāyāsiti nāvabujjhi, na sampavedesi 19? vā.lv Ten' āha na sammā ūāņagatiyā ti ādi. Sampāyanam sampàdanam.!!! Paíüham putthassa ca sampādanam nāma samma-d-eva kathanan ti tad abhāvam dassento Atha ti ādim āha. Kopavasena tassa akkhīni kampa-

% Bm and DA sattamam divasam 102 BG Kalāramaccuko

D sattamadivasam BnP Koramattako

97 A sangītan 103 AGM add dentassa

98 ABGGmMM ?manduko 104 Bm ?aggam patto

99 BGM ?manduko 105 AGM vibhāva- BmP nikkhantadanto mattako 1% A vàrà kotthāsā matthuka < Skt mrsta ? BG vārā kotthāsā

199 A mandutiko G2 va vārā kotthāsā BGM maccusatiko | M vāra kotthāsā Gm maccutiko For v' ācārakotthāsā ? BmP mattatiko 19? BGM adhur-; BnmP avidür'- The above reading is a tentative 198 ABGGnM pafcabyatto suggestion. 199 BG sampavedo ti si tika < Skt sti = dependent BmP sampadesi vassal ? 110 BmP omtt

101 Bm vivaradanto 11 ABGG2M sapodanam

PĀTIKASUTTAVAŅŅANĀ 9

khurabhāvam !!*(?) āpajjimsūti aha Kabar' akkhini 113 viya partvattetvā ti.

Kofan ti kodham, so pana cittassa pakuppanavasena pavattatitī āha kubpan' ākāran ti. Dosan ti āghātam, So pana arammane dussanavasena pavattatíti aha dussan' ākāran ti. Atutth” ākāran "4% ti tutthiyā !5 pitiyà pati- pakkhabhūtappavatti - ākāram. Kāyavikāravacīvikārehi pākatam akāst.

vata no ti ettha ti patikkhepo, no ti mayhan ti attho ti àha aho vata me na bhaveyyáti. Mam vata no ti ettha pana no ti samsaye ti āha Ahosi vata nu mamáti.

I3. Pari-pubbo dhā-saddo !!$ vatthanivāsanam vadatīti aha $aridahito nivatthavattho V? ti.

Yasanimittakatāya lābhassa yasaparihāniyā 138 va 118 lābhaparihāni vuttā hotiti pāliyam yasā nikkinņo"? ti vuttam.

I5. Aham sabbam jànàmíti evam sabbafüüutafiánam vadati patijanatiti füànavado, tena mayā ñāņavādena saddhim.

Atikkamma gacchato ti upaddhabhāvena paricchinnam padesam atikkamitvā iddhipātihāriyam kātum gacchato.

Kim panāyam acelo Pātikaputto attano pamāņam na janatiti? No na jànàti. Yadi evam kasmā evam suk- khagajjitam gajjîti ?12° Evāham loke pāsamso bhavissāmiti kohaūtie thatvā !*! sukkhagajjitam gajji. Tena vuttam Bhagavatā '*? ti ādi. Patthapetvā ti yugaggāham ārabhitvā.

I6. Hin ajjhāsayaitā...*te...udapādi. Vuttam h' etam

" Hinádhimuttikà sattà hinádhimuttike eva satte sevanti bhajanti payirupàsanti !23"* tj (e)

(€) Cp. S II 157; It 70

112 ABGG*M kammakhurabhávam —!!$ Bm ahita-saddo BmP kampanabhāvam 117 BG navattamattho The reading above is only a 5 BG *parihānikatā yāva tentattue suggestion. 1? Bm nihino | kampa < Skt kampra = 120 ABGGmM gajjati

121 122

tremulous

khura < Skt kgura sharp BP kampan- akkhini pi ABGGnM akutth'- ABGGnM kutthiyà

111——B

BG thapetvā; B"P katvā ABGGmM Bhagavā

B2 nagaravāsino

P nāgaravāsino

ABGGDM "senti

113 114

115 128

823, 9 823, I3 823, 13

823, 14 823, 14

823, 15 823, 17 823, 17 823, 19

823, 24

823, 30

823, 36

824, 3

824,7,9

824, 14

824, 35

824, 35 824, 35

824, 26, 27

824, 37 824, 38

825,2 825,2

825, 3 825, 6

825, 7 825, 13 825, 13

IO DĪGHA-ATTHAKATHĀ-TĪKĀ

Yasmā tathāvuttā !?** vācā tathārūpacittahetukā, tafi ca cittam tathārūpaditthihetukam,!** tasmā Tam vācam atptahāydti vatvā yathā tassā appahānam hoti, tam dassento *% tam cittam appahāydti āha. Tassa ca yathā appahānam hoti tam dassetum tam ditthim atpatinissajjtivā ti!?7 | avoca. Yasmā !*$ tathārūpā vācā mahāsāvājjā,!”* cittam tato mahāsāvajjataram tamsamutthāpakabhāvato, ditthi pana tato mahàásávajjatama !3 tad ubhayassa mūlabhāvato, tasmā tesam mahāsāvajjatāya imam vibhagam dassetum ?*?' ayam anukkamo thapito ti veditabbo. Tesam pana yathà pahānam hoti, tam dassetum Ahan ti ādi vuttam. Náham Buddho ti vadanto ti sátheyyena vinà ujukam eva: Aham Buddho na homiīti vadanto. Cittaditthippahāne pi es eva nayo.

Vipateyyáti ettha vi-saddo pathame vikappe upasaggamattam, dutiye pana visaran' attho ti āha saitadhā ana phaleyyāti.

17. Ek amsenāti ek' antena, ek' antikam pana vacanam ?? pariyàyavinimuttam hotiti aha nippariyā- yenáti.

Odhāritā"3 avadhāritā niyametvā bhāsitā.

Vigatarūpenāti apagatasabhāvena, ten” àha vigacchita- sabhāvendti,* iddh' ānubhāvena apanītasakabhāvena. Tena vuttam attano ti adi.

18. Dvayam gacchatiti Dvayagàmaini. Kīdisam dvayan ti āha sarūpenāti ādi. |

* Ayam hi so gandass' upari potth' uppàdo?* yam 199 Ajitassa senapatissa mahaniraye nibbattitva acelassa Pāti- kaputtassa santike parodanam.*

124 ABGGMM yathā- 133 P and DA ovāditā; D ovāditā 125 BmP ?ditthicittahetukam with several vvll. osāritā, 126 BmP dassetum ovāritā, odhāritā, ocāritā 127 ABGGmM ca instead 134 So all MSS. 128 BmP add DA bībacchitasabhāvena with 129 ABGGMM "vajjam v.l. vigacchita- 135 ABGGnM "tamam | 135 BG potthupadà yam 131 BmP dassetvà ^ B" photthabbádosam 133 BmP vacana For photh' uppàádo yam ?

* ..* Sentence elliptical. Perhaps

4t begins with Parodittháti.

PATIKASUTTAVANNANA II

I9. Abhāvā ti pubbe vuttappakārassa pātihāriyakara- ņassa abhāvā. Bhagavā pana sannipatitaparisāya pasāda- janan” attham tad anurūpam pātihāriyam akāsi yeva. Yathāha

* Tejodhātum samāpajjitvā ti ! ādi.

Nicayanam dhanadhaūtiānam saiicayanam nicayo, tattha niyuttà ti necayika, gahapati eva necayikà gahafati- necaytká.* Ettakāni janghāsahassāniti parimāņā- bhāvato 37 sahassehi pi aparimāņagaņanā. Ten’ eváti imassa vasena sannipatitāya evam mahatiyā parisāya bandhanamokkham kātum labbhati, eten' eva kāranena.

20. Cil utrāsabhayan ti cittassa utrāsan' ākārena pavatta- bhayam, na fiāāņabhayam, nāpi '' Bhāyati etasmā ti evam vuttam ārammaņabhayam.

Chambhitattan ti ten' eva citt' utrásabhayena sakalasarirassa thambhitabhàvo.13$

Lomahamso ti tena? Dbhayena tena cham- bhitattena sakalasarire lomànam hatthabhàvo, so pana tesam bhittiyam nàgadantanam viya uddham !!! mukhatà ti āha lomānam uddhaggabhāvo ti.

An? antena āvijjhitvā 42 ti attano nisidan' attham nigūļham thānam upaparikkhanto tam !55 paribbàjak' ārāmam pariyantapariyantena !1* anusamyāyitvā.!t$ Kas- sacīd eva Sunakkhattassa Sunakkhattasadisassa vā. sabbaūīfiupatifiiam appahāya Satthu sammukhībhāve sat- tadhā tassa muddhā phalanam '*6 dhammatā. Tena vuttam nassatu bālo ti ādi.

21. Samsatpatiti tatth' eva pāsāņaphalake bāladārako viya utthātum '*7 asakkonto avasīdanavasena

(à) D III 27 136 ABGGnM omit 73 BmP omit | 137 AGm pamāņā- Mi AGnm parittapariyanten BG mānabhāvato : BBnGP pariyantena 138 BmP chambhita- H5 AGm anussayitvā 1 Bm ten’ eva BG °samsāyitvā 140 Bm adds ca 146 B phalāyanam |^! AGmM uddhu; BG uddha G phalāsanam 112 So all MSS. H* AGm uttātum or uddhātum

DA avijjhitvā BGM laddhātum

825, 25

825, 28

825, 32

825, 34

825, 35 825, 36 825, 36 826, 15

826, 18

826, 18. 826, 28

826,

826,

28

30

826, 31

827,

2

827, 3

827, 8

827, 8,9

827,

827,

827,

827,

827,

827,

II

12 DĪGHA-ATTHAKATHĀ-TĪKĀ

ito c' ito samsappati,''$ ten” āha osīdattti. Tatih eva saūcaratiti tasmim yeva pāsāņe ānisad” atthino !*? saīica- lanam nisajjāvasen' eva !? saiicarati, na utthāya padasā.

22. Vinattharūpo ti sambhāvanāvināsena 15? lābha-yasa- vinàsena !3? ca vinatthasabhavo.

(Pathama-Bhāņavāro)

2. 3. Goguttehíti balavantabalivaddayojitehi.!

4. Tassáti Jaliyassa. Ayam hi Mandissena* paribbā- jakena saddhim Bhagavantam upasaūkamitvā dhammam suņi, tato puretaram Bhagavato guņānam aj ānanakāle ayam pavatti. Ten ev aha Titthatu tāva pātihāriyam .. . þe . . . parājayo bhavissatíti.

6. Tinasīho ti tinasadisaharitavanno siho. Kālasīho ti kāļavaņņo sīho. Paydusīho ti paņduvaņņo sīho. Kesara- sīho 3 ti kesarabhāravanto * setavaņņo,* lohitavaņņo * sīho.

Migaraūūoti ettha miga-saddo kiū cāpi pasada- kurung' àdisu kesucid 7 eva ? catuppadesu? nirülho, idha pana sabbasādhāraņavasenāti dassento M igarañño ti sabbacatuppadānam °? rañño ti vuttam.

Āgantvā seti etthāti à s a y 0, nivāsatthānam.

Sīhanādat ti parissayānam sahanato, patipak- khassa ca hananato siho ti laddhanamassa!? migádhipassa ghosam, so pana tena yasmà kutoci pi abhītabhāvena 11 pavattiyati; tasmā vuccati abhītanādan ti.

Tattha tattha gosu!? disásu gantvā caritabbatāya ** gocaro ghāso ti āha: Gocarāydti āhār atthāydti.

48 ABGGMM sampati ? BmP Mandisena

149 AGm āniyaditthino 3 ABGGmM Kesari BG atiyadatthino 4 BmP kesaravanto Bm anisad' upatthino * BG omit ^ M aniyadatthino * AGm omit; BG viya;. M vi P ānisupatthino * ABGGnM kesusidava Reconstructed reading is given ®© ABGGmM "ppādesu above. 9 AGmM "ppādānam

150 BGM nijasajjā- 10 AGmM laddhamānassa BnP nisajja- 11 BG abhīrubhāvena

151 BmP "bhāvanāya vināsena 1? BmP tasu tasu

152 BmP lābhassa vināsena 13 Bm gdds bhakkhitabbatāya

1 BmP ?balibadda- P adds akkhitāya

PĀTIKASUTTAVAŅŅANĀ 13

Varam varan ti migasanghe migasamūhe mudu- mamsatāya varam varam vanamahisa-vanavarāh” ādim vadhitvā ti yojanā. Ten' āha thūlam 1 thūlan 4 ti. Vaccha- rabhavena !*(?) hi tassa varabhàvo !* icchito.!?

Sūrabhāvam sannissitam, strabhāvasannissitam, tena. Sūrabhāvenāpi hi: Kim ime varāke !? dubbale hantvā ti appathāmesu pāņesu kàruüiam upatitthati.

7. Vīighāso ti parassa bhakkhitasesatāya virūpa- ghāso'* ti vighāso,*? ucchittham. Ten’ āha bhakkhitátirit- tam *? mamsan ti. Tasmim Vzighāse, vighāsanimittan ti attho.

Asmimānadosā ?? ti asmimānadosahetu, ahankāranimittan ti attho. So pan' assa asmimàno yathā uppajji, tam dasse- tum Zaíráyan ti àdi vuttam.

Segülakam ?* yevāti pi pātho, yathāvutto va attho. Bheraņdakam% vyevāti bheraņdakasakuņassa * ravasadisam yeva. Bheraņdo nāma eko pakkhī dvimukho, tassa kira saddo ativiya virūpo amanāpo. Ten' āha apptya- amanāpa-saddam evāti.

Sammāpatipattiyā visesato sutthu gatā ti Sugatā, Sam- māsambuddhā. Te apadāyanti sodhenti parasantānam *% etehiti Sugatdtadānāni, tisso sikkha. Yasmā tāhi te Sugatā ti lakkhīyanti, ca tesam ovādabhūtā, tasmā, Sugatalakkhaņesūti ādi vuttam. Yadi Sugatassa lakkhaņabhūtā sāsanabhūtā ca, katham pan” esa Pātika- putto ?7 tattha 28 tāsu sikkhāsu jīvati, ko tassa tāhi sam- bandho ti aha Etassa htti ādi. Sambuddhānam demdti dentītī Buddhasaiiiiāāya dentiti adhippāyo. Tena esa ... pe...jīvati nāma, na Sugat' anvaya-ajjhūpagamanato.*

M P thullathullam 22 ABGGMM asmim māna- 15 A vaccara- Bm °dosenà B vandara- P °dose BmP varavara- ?3 A sehalankam GM vaddhara- BGGmM sehālankam Gn vaddhaccara- | ** P bhedandaka- Aere aud below. For vacchatara- ? 25 AGmM ?sakuni 16 ABGGnM para- B bherandasakuna 17 AGn itthito 26 BmP sattasantānam 18 BmP pāņake G^? sa-para- 19 BmP virūpo ghāso ?7 BmP Pāthika- 20 BMP omit 28 BG tassa 21 So all MSS. * ABGGnM *vajjhüpa-

DA bhakkhitvā atirittam

827, 15 827, 15 827, 20 827, 21 827, 22 827, 21 827, 25 827, 25 828, 14

828, 15

828, 15

828, 19

828, 19

828, 21, 22 828, 22

828, 28 828, 28 828, 31 828, 31 828, 35 828, 35 828, 36

829, I

829, 7

829, 7

829, 22

829, 22 829, 23

I4 DĪGHA-ATTHAKATHĀ-TĪKĀ

Tathágate ti ádi ek' atthe puthuvacanan ti āha Tathàgatan ti adi.

Bahwvacanam % eva garusmim ?! ekasmim pi bahuvaca- nappayogato ekavacanam viya vuttam vacanavipallasena.

8. Samapekkhitvà 3? ti samam katvā micchādassanena apekkhitvà, tam pana apekkhanam tathā maīitianam evāti āha mafitvà ti.

Pubbe vuttam samekkhanam pi maīīanam 33 evāti 31 vuttam Amaūūtit puna maūūttihāti. Tena aparā- param tassa maüiüanappavattim ?* dasseti.

Bheranda-vaka-ravam ?* kosati?? vikkosatiti Rott «.

Te te pāņe byāpādento ghasatiti byaggho ti iminà nibbacanena *$ byaggho ti migarājassa pi siya naman ti aha Vyaggho i: mamndüattti: Sīho 'ham asnīti maññatíti. Yadi pi yathavuttanibbacanavasena siho pi vyaggho ti vattabbatam arahati, vyagghasaddo ?? pana dīpirāje * eva nirülho ti dassento S?Ahena ti adim àha.

IO. Sihena vicaritavane samvaddhattā *? 3. vuttam Mahàvane suünavane vivaddho ti.

I3. K3lesabandhana ti taņhābandhanato. Taņhāban-

dhanam hi thiram daļham bandhanam dummocanīyam. Yathāha:

* Sarattarattà manikundalesu

puttesu dàresu ca apekha

etam dalham bandhanam àhu dhīrā ohàrinam sithilam duppamufcan *? " ti.6)

Kilesabandhaná ti dasavidhasamyojanato. Mahāviduggam mama catiāro oghā *t mahantam jala-

(a) Dh 345-46

30 ABGGMMP "vacanān' eva 38 ABGGNM niccavacanena 313 BGM rüpasmim 3 ABGGnM avyaggha- 32 Bm samekkhitvà 40 BmP migarāje : 335 AGM maūnatham 41 Bm ?yaddhattà 34 AGM evāpiti P sambaddhattā 35 AGmM ?ppatim 42 BmP apekkhā B "ppavattitan ti 44 GGmM "muccan 3$ ABGGRM "vaka-varam 44 ABGGNM oppasā Bm bherandakaravam M oppasā na

37 ABGMM vankosati G kosati

PĀTIKASUTTAVAŅŅANĀ I5

duggam viya anupacitakusalasambhārehi duggam' atthena.

Imassa padassa.

I14. Yam 4: Idam nāma lokassa aggan ti jānitabbam, tam aggaññam. So pana lokassa uppattikkamo pavatti paveni cáti aha lok’ uppatticariyavamsan ti. Sam- masambodhito uttaritaram nāma kiñci n’ atthîti 46 pajā- nitabbesu,*” tam *? paramakotim katvā dassento yāva sabbaūūutaiāņā pajānāmiīti āha.

" Mama pajànana " ti assadento /anhàvasena, Aham pajanami ”' ti abhinivisanto dzithtvasena, " Sutthu pajānāmi sammā pajānāmi ti paggaņhanto mānavasena na parā- masāmiīti yojanā.

Paccattam** yeváti idam * nibbuti viditā ti padadvayenápi yojetabbam paccattam yeva uppāditā nibbuti paccattam yeva viditā ti. Sayambhuūāņena nib- battītā nibbuti sayam eva viditā ti attho. Atthakathāyam pana paccattan ti padam vividhavibhattikam hutvā āvat- tinayena * āvattatiti dassetum attanā yeva aitaniti vuttam.

Aviditaniībbānā ti appatiladdhanibbānā micchāpatipan- nattà. Pajananam pi hi adhigamavasen' eva veditabbam. Eti itthabhāvena pavattatiti ayo, sukham. Tappatik- khepena azayo, dukkham. Tad eva hitasukhassa 5! byasa- nato byasanasn. Tam dassento Bhagava pi: Aüfatitthiyo tattha sarasafiüiti tam dassento.

Adhipaccabhāvendti 5? ādhipaccasabhāvena.*3

Yassa ācariyavādassa vasena puriso acariyo ti vuccati, so ācariyavādo ācariyabhāvo ti āha ācariyabhāvam ācari- yavādan ti. Etihāti ācariyavāde. Itt katvā ti iminā kāraņena. So ti àcariyavàdo. Aggafifían ** tveva ** vullo aggafifiavisa- yattā.

Kena vilutan ti kena pakárena vihitam. Ten' àha Rena 55

vilutam,99 kin tt vihitan*$ ti. Brahmajále ti Brahmajalasam- 15 BmP omit 51 ABGG"M hi sukhassa 1$ BmP n' atthi 533 ABGG?2M adhiccabhavenáti 47-47 ABGGnM "tabbe suttam 53 AGmM adhipaccassa sambhāve 1$ AGmM sabbattam ` BG adhipaccayassa sambhāvena B sabbattha 5 P aggaññe netva G sabbattham 55 ABGGnM omit 49 BmP padam s6 ABGGmM virahitakan

$9 BmP āvutti

829, 27

829, 29 829, 30

829, 32

829, 35 829, 35 829, 35

830, I

830, 1 830, 5

830, 5 830, 6, 7

830, 11 830, 12 830, 12 830, 13 830, 14

830, 15 830, 15, 16

830, 17 830, 17

830, ? 830, 18, 19 830, 18, 19 830, 18 830, 21

830, 22 830, 27 830, 27 830, 28

830, 30

830, 32

831, 2,4

831, 7 831, 10

16 DĪGHA-ATTHAKATHĀ-TĪKĀ

vaņņanāyam. Tattha hi vitthārato vuttavīdhim idha atīdisati, pāļi pana tattha c' eva idha ca ekasadisā vāti.

18. Khiddapadosika mülabhüta ettha santiti khzddà- padosikam? ācariyakam. Ten ev āha khģdāpa- dostkamūlakan ti. Manopadosikan ti etthāpi es' eva nayo.

21. Yena vacanena abbhàcikkhanti, tassa avijjamànatà nāma atthavasen' evāti āha avijjaman' atthenáti.98

Tucchā musā ti karaņ atthe paccattavacanan ti aha twcchena, musāvādenāti. Vacanassa antosāram nāma aviparito attho, tad abhāven' āha antosāravīrahitenāti.

Abhi-ācikkhantitī abhibhavitvā ghattentà kathenti, akkosantiti attho.

Viparitasasio ti ayàthavasaüro.*?

Subhawm vimokkhan ti subhan ti pavattam 9? vimokkham. Vaņwakasiņan ti sunīla-supītak ādivaņņa- kasiņam.*!

Sabban ti yam tam subham asubhaü ca vannakasinam, taīī ca sabbam.

Na asubhan t1 asubham pi asubhan ti tasmim samaye na saiijānāti, atha kho subhan tveva safijānātiti attho.

Viparītā ayāthāvagāhitāya ** ayāthāvaviditāya ** ca.

Yasmā so parībbājako avissatthamicchāgāhatāya sammā appatipajjitukāmo 9* va 5*5 sammāpatipannam viya mam samano Gotamo bhikkavo ca saiijānantūti adhippāyena tathādhammam desetun ti ādim āha. Tasmā vuttam mayā etassa ... pe ... vattatiti. Mamman ** ti mammappadesam pīļājananatthānam.*”

Sutthitti sakkaccam. Yathā na vinassati, evam anurakkha. Vāsanāyāti kilesakkhay” āvahāya patipattiyā vāsanāya.

Sesam suvififieyyam eva.

Pātikasuttavaņņanāya Lin' atthappakasana.

57 D and DA ?padüsika- here and % ABGGNM sunīlakasiņa-pītak”-

below. 62 ABGGmM āyāthā- $8 Bm asamvijja- 65 ABGGNMM āyāthāvavidīya Not found tn DA or D AGmM apati- 59 A āyaphāvasaūiā BG āpajjitukāmo BGM ayathavasañña 65 BMP omit Gm ayathavasañña 66 So all MSS. 660 Bm vutta Da cammam with v.l. mammam

P pavatta 9? ABGGnM pinajanana-

XXV Udumbarikasuttavannanā

I Udumbarikàáyáti sambandhe sámivacanan ti āha Udumbarikāya deviyā santake paribbājak' ārāme ti. Udumbarikāyan ti pātho, tathā sati adhikaraņe etam bhummam. Ayam h' ettha attho Udumbarikāya raüfio deviyā nibbattito ārāmo Udumbarikā, tassam Udumbari- kayam. Ten' àha Udwmbarikáya deviyā santake ti. Tāya hi nibbattito tassà santako. Varaņ' ādipāthavasena ! c' ettha nibbatt' atthabodhakassa ? saddassa adassanam.

Sandhāno3 ti bhinnānam * mitho* sandhāpanena * Sandhāno ? ti evam laddhanāmo.” Samvannito ti pasam- sīto. Irzyatfti pavattati. Ariyena ūāņenāti kilesehi ārakattā ariyena lok” uttaraūāņena.* Ariyāya ? vimultiyā ti suvi- suddhāya lok” uttaraphalavimuttiyà. Diva-saddo !* divà- saddo !! viya divasapariyáyo, tassa visesanabhāvena vucca- māno divā-saddo savisesam divasabhāgam dīpetiti aha divasassa divà ti àdi.. |

Yasmā samāpannassa cittam nānā-ārammaņato !? pati- samhatam 3? hoti, jhànasamangi ca viveküpagamena 4 saūganikābhāvato ekākitāya !5 nilino viya hoti, tasmā vuttam tato tato ... pe... gato ti.

Mano bhāventi,'$ manaso vivattanissitam vaddhim āvahantiti manobhāvaniyā ti āha manavaddhanakānan 17

ti adi. Unnamati na. sankucati,!5 alinafi !? ca hotíti attho. 1 AGm "pāthake vasena 10 BmP divā-saddo * AGM codakassa only 1 Bm dina-saddo BG ?atthacodakassa P dvà-saddo M "atthacodadhakassa 1* BmP nànárammanato 3 ABGGMM Saccāno 15 ABGmM patisamhatam 4 AGM bhinnā tam G ?*sambhavam 5 AGM namito 14 BG °gañ ca na BP pi tesam BmP ?gamanena $ AG" saddhàpante 15 BmP ekākiyāya BGM saccāpanena 16 BmP bhavanti * AGGmM laddhamāno 17 BmP ?vaddhakaànan s: BmP lok' uttarena ūāņena 18 ABGGnM ?kuificati * Soall MSS; DA ariya 19 ABGGNM add ādīnaī

17

832, 4 832, 4

832, 4

832, 6 832, 8 832, 10, 12 832, 12

832, 20

832, 23

832, 25

833.

pi

833, I

833,

833, 833,

833. 8

833. 833. 833, 833. 833. 833, 833.

833. 833, 833. 833,

IO II 1I II II 13, 14 15

IS DIGHA-ATTHAKATHA-TIKA

3. Yāvatā ti yāvanto ti ayam ettha attho ti āha yattakā % ti.

Tesan ti niddhāraņe sāmivacanam. Niddhāraņan ca kenaci visesena icchitabbam. Yehi ca guņavisesehi saman- nāgatā Bhagavato sāvakā upāsakā Rājagahe pativasanti, ayañ ca tehi samannāgato ti imam visesam dīpetum tesam abbhantaro ti vattam. Ten' àha Bhagavato kiráti àdi.

4. Tesan ti paribbàjakanam. —Kathàyáti tiracchāna- kathāya.

Dassanendti ditthi-dassanena. Ākapfendti vesena. Kuttendti kiriyāya. Ācārendti aiītamaūiiasmim ācari- tabba-ācārena. Vihārendti rattin divam viharitabbavi- hārena. Iriyāpathendti thān' ādi-iriyāpathena. Aiit ākāra- tàya ?! afifiatitthe niyuttà ti aññatutthuya.

22 Saugantvā rāsī hutvā samāgantvā ** parehi nistnnatthāne.

Arafihàni ca tāni vanapatthāni cāti araūttavanapatihām. Tattha yam arafifiak' anganipphadakam ?* araūīīattnānam,** tam araüíian ti veditabbam. Vanapatthan ti gam' antam atikkamitvā manussānam anupacāratthānam, yattha na kasīyati na vapīyati.** Vuttam h' etam:

" Vanapatthan ti düránam etam sen āsanānam adhi- vacanam; vanapatthan ti vanasaņdānam etam sen’ āsanānam; vanapatthan ti bhimsanakānam ** etam; vanapatthan ti sa-lomahamsānam *7 etam ; vanapatthan ti pariyantānam etam; vanapatthan ti na manussūpa- cáránam etam sen' àsanànam adhivacanan " ti.(9)

Tena vuttam gàámfápacárato multtàníti ** adi. Pantáníti apariyantàni ? atidūrāni. Ten aha dūratarāntti ādi. | Vihāripacārendti vihārassa upacārapadesena. Addhika-

(a) Vbh 251 20 P yatthakatā 25 BmP vappīyati 21] AGmM aūnakāratāya 26 BmGmMP bhīsana- 22-28 Bm and DA sangantvā samā- °? GM "hamsanām gantvā rāsī hutvā 28 DA omits muttāni 23 BG "angānippādakam 29 AGm āpari-

24 BMP araüfiakànam B"P pari-

UDUMBARIKASUTTAVANNANA I9

janassáti maggagàmino janassa. Mandasaddáníti uccāsad- damahāsaddābhāvato patanusaddāni.3

Manussehi samāgamma ekajjham pavattitasaddo nig- ghoso, tassa yasmā attho dubbibhāviyo *! hoti, tasmā vuttam avtbhàvit' aithena nigghosenáti.

V«gatavataáníti ? vigatasaddàni.

Rahassa karaņassa yuttānīti iminā pi tesam thānānam arafiialakkhanayuttatam, janavivittatam 3% eva ca vibhā- veti, tathā ekībhāvassa anurūpānīti iminā.

5. Kenáti hetumhi, sahayoge 34 ca 35 karaņavacanan ti āha kena kāraņena kena "uggalena saddhin ti. Eko pi ** vibhattiniddeso anek' atthavibhávano hoti, yathà 3? taddhit atth” uttarapubbapadasamāhāre 3% ti,

Samsandanan ti allāpasallāpavasena 19 kathāsamsan- dannam.

Nāņabyattabhāvan ti byattaiāņabhāvam, so parassa vacane uttaradānavasena, parena vutta-uttare paccutta- rapadānavasena *! siyā ti āha uitarapaccuttaranayendti. Yo hi parassa vacanam tipukkhalena ** nayena dūseti,*3 tathā parassa dūsanavacanam ** jātibhāvam *5 āpādeti,*$ tassa tadisam vacanam *” sabhāyam *” fiapaveyyattiyam vibha- veti 1$ pàkatam karotiti.

Swiüágaresu natihà ti suññâgāre 4 nivāsena * natthā vinatthā abhāvam gatā. Nâssa paññā nasseyya tehi tehi katapucchana-patipucchananimittam 5! nānāpatibhān' up-

30 Bm tanu- 39 BmP omit 3! BmP ?bhàvito 40 BmP ālāpa- 3* AGGmM "vādāniti *! BmP paccuttaradàna- 33 AGM jānavicittatam 4 ABGG=M pukkhalena BGM jātavicittatam 45 BmP rūpeti B adds vanavivittam “4 BmP rüpana- P adds vanavicittam 45 BGM jāni- * AGn samayo Foy phātibhāvam ? s5 ABGGNM 44 A ādesati BmP hi BGM ādeti 3 BmP tathā G^ àdeseti 38 AGm "uttarapaņdupada- 4 BWP vacanasabhāvam BGM "uttarapaccupada- 48 M bhāveti BP ?atthapadasamárehi 4 BmP ?gàresu

The above reading is only a 50° BmP niväsesu lentative suggestion. 51 AGm katapucchanaka-

833, 19

833, 20 833, 22 833, 24

833, 26 833, 38 833, 38 834, 8

834, 9

834. 9

834, 11 834, 14

834, 31

834, 31

834, 31, 37

834, 37

bad

835, 835. 7

835, 10 835. 10

835, 13

835, 13

20 DĪGHA-ATTHAKATHĀ-TĪKĀ

pattiyà visádam ** àpannam 5* pucchitam panüham vissaj- jetum asamatthatāya.

Orodheyyāmāti nirassāsam ** viya karonto ava- rodheyyāma,55 tam pan” assa ** orodhanam vādajālena vinandhanam viya hotiti āha vinandheyyāmāti. Yad 57 attham tena tucchakumbhinidassanam katam, tam byatire- kamukhena dassetum Püritaghato híti adi vuttam. Balam dipento ti abhütam eva attano fianabalam pakāsento. Asambhinnan ti jàtisambhedábhavena asambhinnam. Afiia- jātisambhede sati assatarassa javābhāvo ** viya, sīhassa pi sīhathāmābhāvo 59 siyā *? ti aha asambhinnakesarasihan ti. Thānaso evāti ** tankhaņe eva.

6. Sumāgadhā nāma nadī ti keci, tam micchā ti dassento Sumāgadhā nāma pokkharaņī ti vatvā tassā pokkharaņi- bhāvassa sutt’ antare āgatatam dassetum yassā tīre ti adi vuttam.

Morānam nivāpo etthāti Moranivāpo. Byadhi- karaņānam *! pi hi padānam bāhir' atthasamāso ** hoti yeva, yathā: Urasilomo * ti. Atha nivuttham *t etthāti nivāpo, morānam nivāpo moranivāpo, morānam nivāpadin- natthānam. Ten' āha Yattha morānan ti ādi.

Yasmā Nigrodho tapojigucchavādo, sāsane ca bhikkhū attakilamathānuyogam vajjetvā bhāvanānuyogena param” assásappatte 99 viharante passati,** tasmā: Katham nu kho samano Gotamo kāyakilamathena 7 vinā va sāvake vinetiti saiijātasandeho: Ko nāma* so** ti ādinā Bhagavantam pucchi.

Assasati anusankitaparisankito hoti etenāti assāso, pīti-

52 AGM visāda 6 BmGmP vāti BN visāram DA omits eva P pi sāram 61 ABGGM byādhi-

53 AGM pamāņatam M byādhikāraņānam

š4 BmP nirussāham 62 ABGGNM bahiratthasamāru M nirassāyam 65 ABGGMM "lomā |

55 BGM avero- 64 ABGGNMM vuttam

56 AGM pana 65 AGM paramaramassāsampatte BmP parassa BGM paramaparamassā-

57 BmP tad sampatte

68 BmP assassa jātabhāvo €€ ABGGnmM tassati

59-59 ABGm sihattho mahábodhiyà | *"" ABGMP kayakilesanena

GM sīhatthāmahābodhiyā Gm saya kilesanena

68 ABGGm nām’ eso

UDUMBARIKASUTTAVANNANA 21

somanassan ti āha Assāsapptattā ti tutthippattā somanassappaltà ti.

Adhiko settho āsayo nissayo ajjhāsayo ti aha uttama- nissayabhūtan ti.

Ādibhūtam purātanam setthacariyam Ā dibrahma- cartyan?% ti,% ādibrahmacariyam lok” uttaramaggan ti attho. Tatha h' esa Buddha-paccekabuddha-sāvakehi ten' ev' ákárena adhigato. Ten' aha fwrama ... fe ... ariyamaggan ti. Tathā hi nam Bhagavā:

'*Addasa purāņam maggam purāņam aīlijasan ti

avoca. Püretvà bhāvanāpāripūrivasena. Pūretvā ! ti idam 7”? ajjhāsayam ādibrahmacariyan ti ettha pāthaseso ti vadanti. Ajjhāsayam ādibrahmacariyam patijānanti assāsappattā ti evam ettha yojanā.

7. Pakatā hutvā vicchinnā Vipptakatā ti āha anitthītā va hutvā thītā ti.