NO Te
Bali Text Borietp
DĪGHANIKĀY- ATTHAKATHĀTĪKĀ LĪNATTHAVAŅŅANĀ VOL. II
Edited by LILY DE SILVA, M.A., Ph.D. of the University of Ceylon Peradeniya
LONDON Published for the Pali Text Society
| by LUZAC & COMPANY, LTD. 46 Great Russell Street, W.C. 1 | . 1970
SBN 7189 0477 X
Al rights reserved
(Q P.T.S. 1970
Printed in England by Stephen Austin and Sons, Ltd., Hertford
TO MY BELOVED PARENTS
XIV XV XVI XVII XVIII XIX
XXI XXII XXIII
CONTENTS
Mahāpadānasuttavaņņanā Mahānidānasuttavaņņanā
Mahāparinibbānasuttavaņņanā .
Mahāsudassanasuttavaņņanā Janavasabhasuttavaņņanā Mahāgovindasuttavaņņanā Mahāsamayasuttavaņņanā Sakkapafihasuttavaņņanā Mahāsatipatthānasuttavaņņanā Pāyāsisuttavaņņanā
page
103 158 248 261 278 295 310 351 443
MAHAVAGGAVANNANAYA LIN' ATTHAPPAKĀSANĀ
XIV Mahāpadānasuttavanņanā
! Namo tassa Bhagavato Arahato Sammāsambuddhassa.!
I, 1. Yathājātānam karerirukkhānam * ghanapattasākhā- vitànehi maņdapasankhepena 3 saiīchanno padeso Kareri- mandapo ti adhippeto. Dvāre ti dvārasamīpe. Dvāre thitarukkhavasena affüatthápi samafifià atthiti dassetum yathà ti ádi vuttam. Katham pana Bhagavà mahàgandha- kutiyam avasitvā tadā karerikutikāyam vihāsiti? Sā pi Buddhassa Bhagavato vasanagandhakuti * evāti dassento Anto Jetavane ti ādim āha. Salalāgāran 5 ti devadāruruk- khehi katageham. Pakatibhattassa pacchato ti bhikkhūnam pākatikabhattakālato pacchā, thitamajjhantikato 9 upariti attho. Pzydapātato patikkantānan 7 ti piņdapātabhojanato apetānam, ten” āha. bhaitaktccan ti ādi. Maņdalasaņthānā māļasankhepena katā nisīdanasālā maņdalamāļan ti adhip- peta 8 ti āha nisīdanasālāyāti.?
Pubbenivāsatatisamyuttā ti ettha pubba- saddo atītavisayo, nivāsa-saddo kammasādhano, khandha- vinimutto ca nivasitadhammo n' atthi, khandhà ca san- tanavasen' eva 1? pavattantiti àha $wubbenivuttha "-kkhandha- santānasaūkhātena 1? pubbenivāsendti. Yojetvā ti visaya- bhāvena yojetva. Pavattitā ti kathitā. Dhammüpasam- hitatta 13 dhammato anapetà ti dhammi, ten’ āha dham- masamyuttā ti.
1-1 ABGG"M omnit sS ABGG2M adhippetan * AG? karerikutfikayarukkhánam ? ABGGnM "sālā ti BG karerukkhānam 10 ABGGMM santānam- 3 BnmP "sankhepehi 11 BGMP *?nivutta 4 ABGGMM vasanaka- 12 AGM kkhandhā- 5 So all MSS; DA salalagharan BG ?sankháte $ Bn»P ?majjhanhikato 13 AGm "sangahitattā 7 BG patikkānan ^4 ABGGnM nidhammi
407, 4 407, 4
497. 5
407, 6, 7 497, 14
497, 16 407, 16 407, 17 497, 18 407, 21
407, 22 497, 24 497, 24 407, 24
497, 25
407,25; 408,1
408, 2
408, 3
408, 4
408, 5
408, 5-7
408, 7-
408, -9
2 DIGHA-ATTHAKATHA-TIKA
Udapāditi pad' uddhāro, tassa uppannā jātā ti iminā sambandho. Tam pan’ assa! uppann” ākāram pàliyam saükhepato va !* dassitam,!* vitthárato dassetum aho acchariyan ti àdi àraddham. Tattha ke anussaranti, ke nánussarantíti padadvaye pathamam yeva sappapaticam,'? na itaran ti tad eva puggalabhedato, kālavibhāgato, anus- saraņ” ākārato'* opammato niddisantena'? Tiithiyā anus- sarantiti ādi vuttam. Aggappaitakammavādino *% ti sikhāp- pattakammavādino,*!
* Atthi kammam atthi kammavipāko ” ti €'
evam kammassakataiiāņe ** thitā tāpasaparibbājakā. Cat- tāļīsam yeva kappe anussarantíti Brahmajal' adisu Bhaga- vatà tathà paricchijja vuttatta. Tato param nánussaran- titi?3 tathàvacanaü ca ditthigatopaddutassa ** tesam īiā- ņassa paridubbalabhāvato. Sāvakā ti mahāsāvakā. Tesam hi kappasatasahassam pubbābhinīhāro. Pakatisāvakā pana tato ūnakan *5 eva anussaranti. Yasmā kappānam lak- khādhikam ekam dve ca asaūkheyyāniti kālavasena evam parimāņo yathākkamam aggasāvaka-paccekabuddhānam puūūaiiāņābhinīhāro,** sāvakabodhi-paccekabodhipāramitā- sambharanaü ca, tasmà vuttam Dve aggasāvaka ... pe... kappasatasahassaū câti. Yadi bodhisambhárasambharana- kālaparicchinno tesam tesam ariyānam abhiünananavi- bhavo, evam sante ?' Buddhànam pi 'ssa saparicchedatā ** āpannā ti codanam sandhāy” āha Buddhānam pana: Etta- kan ti paricchedo w atthi, yāvatakam ākankhanti tāvatakam anussarantíti,
* Yàvatakam fieyyam tàvatakam fianan " ti (b)
vacanato. Sabbaffiutafiánassa viya hi Buddhànam abhiiinà- fianànam pi savisaye 2° paricchedo nàma n' atthi, tasmā
(à A II 230 (à?) Nd? 235
15 BmP pan' assā 23 ABGGNM "ssaratīti 16-16 BG vadanti tam 24 BG ?gatopaddátassa - 1! AG sappafica; M sappapatica BnmP ?gatopatthakassa 18 BG ?ssaranakalato 25 P līnakam
19 BG niddissantena 26 ABGGNM puñňā-
20 DA "ppattā- 27 AGM samvutte
*1 AGn sakkhappatta- 28 BG saparicchedanāya
22 Bm Skatañane ?9 P visaye
MAHĀPADĀNASUTTAVAŅŅANĀ 3
yam yam ñatum icchanti, te tam tam jānanti eva. Atha và
sati pi kālaparicchede karuņūpāyakosallapariggah” ādinam 3? sátisayattà * mahābodhisambhārānam paiiiāpāramitāya pavatti-ānubhāvassa paricchedo nàma n' atthi, kuto tan- nimittakanam abhiüüaàhanànan ti vuttam Bwuddhànam ... 408, 7-8 $e... althíti.
Khandhafatipatiya *? ti yathāpaccayam anupubbam 33 408, 10 pavattamānānam khandhānam anupubbiyā. Khandhata- 408, 12 vattan ** ti vedanádikhandhappavattim.?* Tesam hi anubha- van' àdi-àkaragahanam ?9 assa sátisayam, tam ?? saññā- bhave *$ tattha tattha anussaranavasena gahetvà gac- chanta ?? ekavokarabhave *? alabhantaà «a passantíti vuttà, 408, 13 jāle patitā viya sakuņā, macchā viya cāti adhippāyo. 408, 13 Kuņthā *! viyāti khafijā *? viya. Pangulā viydti pīthasap- 408, 13 pino ?? viya.*4 Dilthim ganhantíti adhiccasamuppannikadit- 408, 15 thim ganhanti. Yatthikotinetukam ** gamanam vyafthikoti- 408, 16 gamanam khandhapatipatiya amuficanato. Evam sante fíti 408, 21 kàmam Buddhasāvakā pi asaīūīabhave khandhappavat- tam *$ na passanti, evam sante pi tie Buddhasāvakā asafi- 408, 22 fabhavam langhitvā parato anussaranti. Vaífe*? ti àdi 408, 22 tathā tesam anussaran' ākāradassanam *$ Buddhehi din- 408, 24 nanaye thatvā ti
* Yattha paficakappasatàni rüpappavatti yeva, na arü- pappavatti, so +? asatifiabhavo "' ti (c
evam Sammàsambuddhehi desitàyam dhammanitiyam 59 thatvà. Evam hi antara cutipatisandhiyo apassantā parato 408, 25 anussaranti, seyyathà $i āyasmā Sobhīto ti. So kira pub- benivāse ciņņavasī hutvā anupatipātiyā attano nibbattat-
(e) ?
so BBmGP "ādinā 41 P kuņdā
M "pariggāh' ādinā 42 Bm dandhā 31 AGnm sátisayasayattà P khandhā 33 BG ?patipattiyà $3 A ?samappino 33 BmP ?pubba A ?sampino 34 BmP ?ppavattin 44 ABGG"M omit 33 ABGGnM *ppavatti 45 BmP ?kotihetukam 36 BG ?gahanám : 46 BmP ?ppavattim 3 AG ta; Bte * DA vatta 38 ABGGnM ?bhàve 48 GM anussaraņakāraņa- 33 ABGGMM gacchanto 4 ABGGNM yo
4 BGM "bhāve 50 BmP "nettiyam
408, 26
408, 28
409, I 409, 6
408, 31 408, 30
499, 3 409, 4 409, 4
4 DIGHA-ATTHAKATHA-TIKA
thànam anussaranto yàva asaffabhave attano acittakapa- tisandhi, tàva addasa, tato param paficakappasataparimàne kāle cutipatisandhiyo adisvā avasāne cutim disva '' Kin nàm' etan " ti àvajjamàno ?! nayavasena : Asafifiabhavo 5? bhavissatiti nittham agamàasi. Atha nam Bhagavà tam kāraņam atth' uppattim katvā pubbenivāsam anussarantā- nam aggatthane thapesi.d? Cutibatisandhim oloketvā ti idam cutipatisandhivasena tesam fiànassa sat kamanadassa- nam,53 tena sabbaso bhave anàmasitvà gantum na sak- kontiti dasseti. Tam tad eva passantiti yathā nāma sarada- samaye thitamajjhantikavelāya ** caturatanike gehe cak- khumato purisassa rüpagatam supàkatam eva hotiti lokasid- dham eva, siyà pana tassa sukhumataratirohit' adibhedassa rūpagatassa agocaratā. Na tveva Buddhānam iiātum icchitassa fieyyassa agocaratà, atha kho tam fiàn' alokena 55 obhāsitam hatthatale āmalakam viya supākatam suvibhü- tam eva hoti tathā fieyy' àvaranassa suppahinatta. Ten’ aha Buddha 58 pana attanā vā 57 parehi vā diithakatasutam,*5’ saradasuriyamaņdal” obhāsasadisan ° ti ca adi.
Tathā sāvakā ca paccekabuddhā cāti ettha tathā-saddena attanā ditthakatasutam eva anussarantiti idam upasam- harati, tena sappadesam eva nesam anussaranam, na 60 nippadesan ti dasseti.!
Khajjopanakakimi-obhāsasadisam *? tiāņassa ativiya-app' ānubhāvatāya. Sāvakānan ti ettha pakatisāvakānam pāka- tikapadīp' obhāsasadisam.s$ Mahāsāvakānam mahāpadīp obhāsasadisam. Ten’ āha Visuddhimagge
“ Ukkāpabhāsadisan ** ” tie
(dd AA I 172; ThagA II 41 (e) VSM14I2
51 BmP avajjayamano 5 BmP omit sarada
52 BG °bhavo AM "obhāsasan
53 BG "dassanā BGG7 *maņdalebhāsasan
54 BmP ?majjhanhika- 60 A omits
55 ABGGnM iāņam lokena BGM nà
56 ABGGnM Buddhanam Gm nam
8? BG omit 61 BmP nidasseti
58 AGM ditthikatam- € ABGGnM khajjupanaka- BG °kata- Bm omits kimi M ?katam- DA khajjopanakā-
$$ ABGGnM pākatikadīp - 64 P ukkābhāsasadisan
MAHÁPADANASUTTAVANNANA 5
Osadhutarak' obhàsasadisan ti ussannā *5 pabhā etāya dhiyati,99 osadhīnam vā anubalappadāyakattā €? osadhiti evam laddhanāmāya tārakāya pabhāsadisam. Saradasuri- yamaņdal” obhāsasadisam sabbaso andhakāravidhamanato. Apatubhāvahetuko visayagahaņe caficalabhāvo kkalitam, kunthabhavahetuko 9$ visayassa anabhisamayo pattghāto. Avajjanapatibaddham evāti āvajjanamattādhīnam, āvajjita- matte eva yath icchitassa pativijjhanakan ti attho. Sesapa- dattaye *? pi es eva nayo. Asangam ” appatihatam pavat- tamānam Bhagavato iiāāņam lahutare pi visaye, garutare ca ekasadisam eváti dassetum Dwubbalafattapute ** ti adina upamādvayam vuttam.
Dhammakāyattā Bhagavato gunam *? àrabbha pavattà Bhagavantam yeva ārabbha uppannā ti vuttā. Tam sabbam jíti tam yathāvuttam sabbam pi pubbenivāsapatisam- yuttam katham. Titthiyānam sāvakānai ca pubbenivāsā- nussaraņam Bhagavato pubbenivāsānussaraņassa hīn' udā- haranadassanavasen' ettha kathitam. Evam hi Bhagavato mahantabhāvo visesato pakāsito hotiti. Sankhepato ti samásato. Yattako ?? hi ** pubbenivàasánussatifànassa pa- vattibhedo attano iiāņassa visayabhüto, tam sabbam tada yathākathitam, te bhikkhū sankhipitvā sti piti āhamsu. Tassa ca anek” ākāratāya āmeņditavacanam ”5 pi-saddo sampindan' attho.
“ Iti kho bhikkhave sappatibhayo bàlo " ti (?) ādīsu viya akàr' attho iti-saddo ti dassento evam piti tad attham aha.
2. Vuttam eváti ettha ca idha pàthe yam vattabbam tena
pāthena sādhāraņam, tam 7% vuttam evāti adhippetam. Na asādhāraņam apubbapadavaņņanāya adhikattā 77 ti tam
(0 M III 61; A I 101
*5 ABGGnM usantam 10 BmP asanga P osanta "51 ABGGnM "*patti- 66 GmM dīyati 12 ABGGmM guņā P miyati 73 ABGGmM sattako; P yatthako 6” ABGGM "dāyikattā "4 BmP pi M "dāsikattā *5 BmP āmedita- 6 BNP kuņthi- *6 ABGGM omit
*$ BnP ?padadvaye "7 ABnRMP adhikatattà
409, 5
409, 6
409, 10 409, 10 409, 1O
409, 12.
409, 16, 17
409, 17
409, 17
409, 18, 19
409, 21
499,
409,
410, 410,
410,
22, 20
6 DĪGHA-ATTHAKATHĀ-TĪKĀ
dassento. Ayam eva hi viseso ti ādim āha. Assostīti idam savanakiccanipphattiyà ** vuttam saddagahanamu- khena tad atthávabodhassa siddhatta. Tattha pana pali yam
“ [mam sankhiyadhammam *? viditvà 99 '' (&
icceva vuttam. Ime bhikkhü mamagune thomenti. Ka- tham? Mama pubbenivāsaiiāāņam ārabbāti yoyanā. N??- phattin %1 ti kiccanipphattim,** tena kātabbakiccasiddhan ** ti attho. Vo ti pucchāvācī, nu-iti iminā samān attho nipāto ti vuttam tccheyyātha nūti.
3. Nan ti Bhagavantam. Yam Bhagavā ti ettha yam-saddena kiriyāparāmasanabhūtena dhammim katham kareyyāti evam vuttam dhammikathā- karaņam parāmattham; etassāti padassa attho ti āha etassa dhammikaihākaranassāti, ādaravasena pana tam dvikkhattum vuttam. Suyāthāti ettha itisaddo ādi- attho, pakar' attho và, tena * manas i*karothāti padam sangaņhāti. Sotdvadhānam sotassa odahanam, sus- sūsā ti attho. Chinnam upacchinnam vatumam samsāra- vattam etesan ti chinnavatumakā sammāsambuddhā, aīītie ca khīņ' āsavā; idha pana Sammāsambuddhā adhippetā. Tesam hi sabbaso anussaraņam itaresam avisayo. Ten’ āha atiiesam asādhāraņan ti.
4. Paccattavacane dissati yam-saddo kattu-atthadīpa- nato. Upayogavacane dissati yam-saddo pucchanakiri- yāya* kamm' atthadīpanato. Tan ti ca upayogavacanam eva pucchati-saddassa dvikammakabhāvato. Yan ti yena kāraņenāti ayam ettha attho ti āha karaņavacane dissattti. Bhumme %* ti datihabbo ti yathā yam-saddo na kevalam paccatta-upayogesu eva, atha kho karane pi dissati, evam idha bhumme ti datthabbo. Dasasahassilokadhátun ti jātikkhettabhūtam dasasahassacakkavāļam. Unnādento up-
€) DI2 *8 BGP nippattiyā $3 BmP katabbasiddhin * ABGGRM saükhiyà- $1 Bm etena; P sotena $9 BG vidhitvà 85 BmP kamm' attha- 81 BGM nippattin *...* AGn omit
$2 ABGGnM kiccam- 86 So all MSS; DA bhumm' atthe
MAHÁPADANASUTTAVANNANA 7
$4jj anek' acchariyapátubhavapatimanditatta 9? buddh' uppádassa. Kàalassa bhaddatà nàma tattha sattánam gunavibhütiya, Buddh' uppàdaparamà ca gunavibhütíti tabbahulatā *$ yassa kappassa bhaddatā ti àha fafica- Buddh’ uppādapatimaņditattā % sundarakatte ti, tathā sārabhūtaguņavasena sārakappe ti. Imam kappam thomento evam āhāti vatvā imassa kappassa tathā thometabbatā anafifiasādhāraņā * ti dassetum yato patthāydti ādi vuttam.
Tattha yato patthāyāti yato pabhuti. Abhinīhāro kato ti manussatt' ādi-atth' angasamannāgato abhinīhāro pavat- tito. Samsārassa anādibhāvato imassa Bhagavato abhinī- hārato puretaram uppannā Sammāsambuddhā anantā aparimeyyā ti tehi uppannakappe nivattento etasmim ?! antare ti aha. Kamam Dīpankarabuddh'” uppāde ayam Bhagava abhinīhāram akāsi, tassa pana Bhagavato nib- batti imassa abhinīhārato purimatarā ti vuttam Amhākam ...pe... nibbattimsdti.** Asankheyyakatpapariyosāne ti mahākappānam asankheyyapariyosāne. Esa nayo ito *3 paresu pi. Ito timsakattasahassānam uparīti etena Padu- muttarassa Bhagavato, Sumedhassa ca Bhagavato antare ek' ūnasattatikappasahassāni buddhasuiiiiāāni ahesun ti dasseti. Ito aļthārasannam kappasahassānam upariti iminā Sujātassa ca ** Bhagavato Atthadassissa ca Bhagavato antare eken' ūnāni dvādasakappasahassāni buddhasuū- āni ahesun ti dasseti. Ito catunavute kappe ti iminā Dham- madassissa ca ** Bhagavato Siddh’ atthassa ca Bhagavato antare châdhikanavasat’ uttarāni sattarasakappasahas- sani % buddhasuññāni ahesun ti dasseti. Ekatimse kappe ti iminà Vipassissa ca ** Bhagavato Sikhissa ca Bhagavato antare satthi kappa ?* buddhasufifià ?* ahesun ti dasseti.?? Te sabbe pi Padumuttarassa Bhagavato oram Sumedh' ādīhi uppannakappehi saddhim samodhāniyamānā satasa- hassam °! kappā ** honti, yattha mahāsāvak” ādayo vivat-
8" ABGG"nM "patimanditattā ?! ABGGnM itaro
88 AGM tabbā- % BmP omit BGM tambahulatā +5 BG ?kappasata-
$$ ABGGnM "uppādā- ?€ BmP kappàni...suififiáàni AGnM *?patimandi- ? ABGGnUM omit
9 ABGGMM ?sádháranam ?8 BmP "sahassā
9?! So all MSS; DA tasmim *9 AG kappo
** Babhinibbattimsüti
410,
410,
410, 410,
410,
410,
410,
411,
411,
411,
411,
21
22
24 24
25
26
29
7
9
II
14
411, 18
411, 22 411, 22 411, 26 411, 26 411, 26
411, 27 411, 31 411, 33
412, 2
412, 8 412, 9
412, II
412, 12, 17
412, 22
8 DĪGHA-ATTHAKATHĀ-TĪKĀ
tūpanissayāni kusālani sambharimsu. Buddhasuūtie hi 99 loke paccekabuddhà uppajjitvā tesam purisavisesanam pufitiábhisandábhivuddhiya 191 paccayā honti. Evam: Ayan ti àdi vuttam ev' attham nigamanavasena vadati.
Kim paw etan ti ādi pubbanimittavibhāvan" atthāya āraddham. Tattha etan ti Buddhānam uppajjanam.
K appasaņthānakālasmin ti vivattakappassa saņthahana- kāle. Ekam asankheyyan ti samvattatthāyim '* sandhay' àha. Ek' anganam hutvà thite t pabbatarukkhagacch' ádi- nam, megh' ādīnaīī ca abhāvena vivat' ahganam !9? hutvà thite. Lokasanniváse ti bhàjanalokena sannivisitabbatthāne. Visati yatthiyo wsabham. Usabhamatta, dve usabhamattā ti ādinā paccekam mattā-saddo yojetabbo. Yojanasahassa- mattā 1% hutvā ti patamānā va udakadhārā 105 vojanasahas- samattam ākāsatthānam pharitvā 0% pavattiyā yojana- sahassamattà 7 hutva. Yāva Akanitthakabrahmalokà 109 ti yāva Ābhassarabrahmalokā, yāva Subhakiņņabrahma- lokā,'% yāva Vehapphalabrahmalokā !' ti attho.
Vātavasenāti satthisahassádhika - navayoj anasatasahass' ubbedhassa "! sandhārakavātamaņdalassa 112 vasena. Ma- hābodhipallaūko ti mahábodhipallankappadesam H? aha. Tassa pacchā vināso, pathamam saņthānaii ca dhammatā- vasena veditabbam.!4 Tattháti tasmim padese. Pubbant- mittam hutvā ti buddh” uppādassa pubbanimittam hutvā. Pubbanimittasannissayo hi 115 gaccho nissitavohārena tathā vutto. Ten” āha Tassdti ādi. K annikābaddhāni hutvā ti ābaddhakanņikā viya hutvā. Suddh' avāsabrahmāno atta- manā...pe... gacchantiti yojanā. Vehapphale pi Subha- kinhe !!$ sangahetvā nava brahmalokā ti vuttam. Tathā hi
100 BmP pi 108 AG Avanitthabrahma- . 101 ABGGnM pufifiabhisunábhi- - BGM Avinitthabrahma- vuddhiyā Bm Avinatthabrahma- BP "ābhibuddhiyā 199 BmP Subhakiņha- 108 AGmM samvattāyi 119 P Vehapphalā- BG ?tthàyi 11 BG ?yojanasatta- 103 ABGG?2 vivat' ahgam 112 AG sabbāraņavāta- Bm vivatam anganam BGM sandhāraņa- M vivatt- P samhāraka- 104 ABGGM "matvā 13 ABGG2M "pallatkappamā- DA sahassayojanamattā desanam 195 ABGGnM "dhāta 14 AGn ?tabbà 199 ABGG? paritva 115 AGm hoti
19? A °mattam 116 So all MSS
MAHÁPADANASUTTAVANNANA 9
te catutthim yeva vinüanpatthitim bhajanti. Nikkhamante- süti!!? mahábhinikkhamanam !!5 abhinikkhamantesu. Abhi- jāti pan' ettha jatibhávasamafiüena gabbh' okkantiyà va sangahità. Nimiyati anumiyati !!? phalam etenāti nimittam, karanam. Nápakam pi!*' káranam disvà tassa avyabhi- cáribhávena !?! phalam siddham eva katvà ganhanti,!?? yathà tam Asito isi abhijatiyam mahápurisassa lakkhaņāni disvà tesam avyabhicaribhàvena !!3 buddhagune siddhe eva katvà ganhi, evam pana gayhamànam tannimittakam 124 phalam tad ānubhāvena siddham viya voharīyati tabbhāva- bhavato.?5 Ten' aha Tesam nimtttānam ānubhāvendti ādi. Tathā c' āha Bhagava |
“So tena lakkhanena samannàgato ... pe ... Ràjà
samàno kim labhati? ... Buddho samàno kim labhati " ti
ca evam àdi. Imam aithan ti pañca Buddhà imasmim kappe uppajjissantiti imam attham yathávato 126 jānimsu.
Kappaparicchedavasenái Ito so ekanavuto?!? kappo!? ti àdina yattha yattha kappe te te Buddha uppanna, tassa tassa kappassa paricchindanavasena !?5 parijananavasena. Idan tan ti hi niyametvà paricchijja jàánanam paricchindanam faricchedo.
7. Partitan ti ittaram!? Lahusan!9 ti salla- hukam, āyuno !! adhippetatta 3? rassan ti vuttam hoti. Ten āha wbhayam etam atpakass' eva vevacanan ti.
Appam vā bhiyyo ti aviseajotanam ** visam và? timsam"* và ti adinà aniyamitavasen' eva 135
(h) D III 146 n? ABGGmM nikkhantesūti 127 BmMP "navute kappe 13 BG ?nikkham 138 ABGGnmM "cchinnavasena 1? ABGGnM twice | 129 ABGGMM itaram 120 BmP add hi . 130 BmP lahukam 121 B vyābhi- i 131 BG àsuno 1?? BmP gaņhi 132 AGm abhippe- 13 ABGGmM avyābhi- 133 A avisesacodanam BNP "cārī- GM avasesacodanam 124 AGM tam nimittam BGM avasesacodana B tā nimittam kam 74 AGm vā tisam 125 Bm tabbhāve- BGM omit
126 BWP yāthā- 15 ABGG"MP aniyāmita- II—B
412, 18
412, 32
413, I 413, I 413, 3
413, 7
413, 7 413, IO
413, 12
413, 14
413. 23
413, 24
IO DĪGHA-ATTHAKATHĀ-TĪKĀ
yathālābhato vavatthapetvā '?* ayaūi ca nayo apacuro ti dassento Evam 137 dīgh' āyuko atidullabho ti āha. Idam tam visesavavatthāpanam puggalesu pakkhipitvā dassento tattha Visākhā ti ādim āha. Yadi evam kasmā amhākam Bhaga- và 335 tattakam !* pi kālam na jīvi? Nanu mahābodhisattā carimabhave ativiya-uļāratamena puūiiābhisaūkhārena pati- sandhim gaņhantiti? Saccam '* etan ti tattha kāraņam dassetum Vipassī-ādayo panáti àdi vuttam. Tattha abhijā- tiyà mettāthānatāya abhisankhāraviūiiāņassa mettāpub- babhāgatā,'!! tad anuguņam'* hi tesam !? visesato patisan- dhiviūiāāņam. Tassa visesato bahulam khemavitakkūpa- nissayatāya !1% somanassasahagatatā,'* anaūiiasādhāraņa- paropadesarahita-itāņavisesūpanissayatāya fiāņasampayut- tatā, asankhārikatā ca veditabbà. Asankheyyam 1*5 ayu 1** ādhāravisesato, nissayavisesato, patipakkhadūrībhāvato,'** pavatti-akaravisesato 1^? ca aparimeyy' ānubhāvatāya kāra- nassa. Tattha cirataram kālam santānassa pāramitā- paribhāvitatā !99? adhàravisesatà.!*! Alobh' ajjhàsay' ādi- āsayasampadā nissayavisesatā. Lobhamacchariy' àdipápa- dhammavikkhambhanam !5? patipakkhadūrībhāvo. Sab- basattānam sakalavattadukkhanissaraņ” atthāya āyūhanā pavatti-ākāraviseso veditabbo. |
Ayaü ca nayo sabbesam mahàábodhisattànam carima- bhavābhinibbattakakamm” āyūhane sādhāraņo ti tassa phalenāpi ekasadisen” eva bhavitabban ti āha Iti sabbe 153 Buddhā asankheyy' āyukā ti, asaūikheyyakālāvasān' āyukā *** ti attho. Asankheyy' āyukatāsamvattanasamattham '** yadi !5* pi!5* kammam hoti, Buddha pana tadà manus-
136 ABGG2M pavattha- 148 BGM "pūribhāvato
137 AGM omit 49 AGm pavattiyā-akāra-
138 BG bhagavatā 150 BM "bhāvitattā
133 GmMP tatthakam G *bhāvittā
19 ABGGnM sabbam 151 ABGGnM "visayato
141 P ?bhàgataya 152 Bm lābha- |
142 AM anuguņā ABGGNM "vikkhambhanā
143 BG putesam 158 ABGGMM sabba `
14i P khemam- 14 AGm asankheyyáakálávatthàn'- AGn Ynissayatā B ?kàlánuvasan' àyukà
145 ABGGM "sahagatattā Bx *kālāvatthān'- M ?sahagatatthà P ?kàlávattan'-
116 AGm °kheyyā 155 BMP "āyukasamvattana-
147 B ayyamyu 156 BmP paricitam
G avya
MAHÁPADANASUTTAVANNANA II
sānam param āyuppamānānurūpam eva kālam thatvà parinibbāyanti tato param thatvā sādhetabbapayojanābhā- vato; dhammatà 'v' esáti và veditabbam.” Atthaka- thàyam pana tato param 5 atthānassa Utubhojanavipattiyā ti kāraņam vuttam. Tam 1359 lokasadharanam loke jātasam- vaddhānam 1% Tathāgatānam nahotiti na sakkā vattum. Tathā hi nesam rogakilamath” ādayo honti yeva. Utubko- janavasenáti asampannassa !%! sampannassa ca utuno, bho- janassa ca vasena yathākkamam āyu hāyati pi vadģhati pi. Āyūti 5? ca param” āyu! adhippetam. Tattha yam vattabbam, tam Brahmajālatīkāyam '%3 vuttam eva.
Idāni tam attham samudāgamato patthāya dassetum Tatiha yadā ti ādi vuttam. Dhamme niyuttā dhammikā, na dhammikā adhammikā, hims' ādi-adhammapasutā. Adham- mikam eva hoti issarajanānam anuvattanena, paresam ditthānugati-āpajjanena ca. Uyhavalāhakā devatā ti uņha- utuno paccayabhūta - meghamālāsamutthāpakā !%* deva- puttā. Tesam kira tathā citt” uppādasamakālam eva yath' icchitatthānam uņham pharamānā '%5 valāhakamālā nāti- bahalā 166 ito c ito '%7 nabham chādentī !%7 vitanoti.!%3 Esa nayo sītavalāhakavassavalāhakāsu. Abbhavalāhakā pana devatā sīt' unhavassehi vinà kevalam abbhapatalass' eva samutthāpakā veditabbā. Tāsan ti ettha mittā ti padam ānetvā yojana.'? Kāmam hetthā vuttā sattavidhā pi devatā Cātummahārājikā 17° va, tā pana tena tena visesena vatvā idāni tad aññe pathamabhūmike Kāmavacaradeve sāmafifiato gaņhanto Cātummahārājikā 1% ti āha. Tāsam adhammikatāyāti rājūnam adhammikabhāvamūlakena upa- rāj ādi-adhammikabhāvaparamparāgatena !?! tāsam deva- tānam adhammikabhāvena. Vīsamam candimasuriyā pari-
157 BmP "tabbā 165 A paramāna 1358 BG omit; B"P add pana BGM paramānā 159 ABGGnM omit | Gm parama 160 A ?samvatthànam 166 B "bahulā B"P "samvuddhānam 167-167 AGm nabhajādevanti
161 ABGGNM ayampanassa BG nabhaīūjādenti 187-162 ABGGnM āyun ti ca param’ M nahañjādenti
áyum 168 ABGGnM citanoti 165 BmP *jal' àditikayam 169 See DA 413 footnote 6 1! ABGGnM *?samutthápakáya 1:0 BmP Cātumahā-
11 BmP ?paramparábhatena
413, 25
413, 25
413, 26
413, 26
413, 27
413, 27, 28
413, 3!
413, 32
413, 32
414, I, 4
414, 4
414, 5 414. 7 414, 8,9
414, IO
414, IO 414, 1O 414, IO 414, II, IO
414, 14, 15
414, 16 414, 16, 18
414, 19 414, 19
414, 21
I2 DĪGHA-ATTHAKATHĀ-TĪKĀ
karanitti bavhābādhatādi '7*-anitthaphalūpanissayabhūtas- sa yathàvuttassa !?? adhammikatasafifitassa sadharanassa pāpakammassa balena visamam vāyantena 174 vāyunā piliyamanà !?** candimasuriyà sinerum parikkhipantā visa- mam parivattanti yathāmaggena nappavattanti.'”$ Ta-y- idam 177 yathā''* candimasuriyānam visamaparivatta- nam!?? visamavātasankhobhahetukam, evam utu-vass' ādi- visamappavatti piti !%%? dassetum vāto yathàmaggena ma vāyatiti àdi vuttam. Devatānan ti sītavalāhakadevatā- didevatānam. Ten’ āha sīt uņhabhedo wtíti adi. Tas- mim asampajjante ti tasmim yathāvutte vassabījabhūte 1% utumhi yathākālam sampattim anupagacchante. Na sammā devo vassatiti sankhepato vuttam attham vivaranto 1°? kadācīti ādim āha. Tattha kadāci vassatiti kadāci avas- sanakāle vassati.!$$ Kadāci na vassatīti kadāci vassitab- bakāle na vassati.. Kaithaci vassati, katthaci na vassatīti padesavassam !$% āha. Vassanto piti ādi kadāci vassati, kadāci na vassatíti padadvayass eva atthavivaranam. Vigatagandhavammaras' àdíti!** ādi-saddena ni-r-ojatam saūgaņhāti. Ekasmim padese ti bhattapacanabhājanassa ekapasse. Uitaņdulan ti pākato ukkantatandulam. Tīk ākārehīti 56 sabbaso aparinatam, ekadesena parinatam, dupparinatafi 187 cáti evam tIhi!5$ pakarehi !*? paccati, pakk’ āsayam upagacchati. Apf' āyukā ti ettha dubbaņņā cāti pi vattabbam. Evam utu-bhojanavasena āyu hāyati hetumhi aparikkhīņe pi paccayassa paridubbalattā.
Yadā pandti ādi sukkapakkhassa !*? attho vuttavipari- yāyena !*? veditabbo.
172 A bāhambādhātādi 181 ABGGNMM "bhūta
BP bahvā- 188 ABGGNMM vicaranto G2 bahambādhātādi 188 ABGGMM add kadāci vassatīti M bahyābādha- 14 BmP padesam 173 BmP ?vutta 185 ABGGNM omtit vaņņa 174 A vàyamantena | 186 AGmM nīhārekārehīti BG vāyante tena BG tihārekārehīti 1:5 ABGGmM pelliya- DA tīh” eva ākārehi . 176 BmP add ti | 187 Bm dupari- 177 BmP assidam 186 BMP tīh' ākārehi 178 ABGG®M omit |. 19 ABGGnM dukkhapakkhassa 179 ABGGNMM visamam parivattan- P sukkha- tānam 199 ABGGmM "vipariyayena
180 ABGGZM omit pi
MAHÁPADANASUTTAVANNANA I3
Vaddhitva vaddhitvà parihinan (i veditabbam. Kasmā ? Na hi ekasmim antarakappe aneke Buddhà uppajjanti, eko eva pana uppajjatiti. Idāni tam attham vitthārato das- setum Katkan ti ādi vuttam. Caitāro '*! thatvā ti accan- tasamyoge upayogavacanam. Yam yam āyuparimāņesūti yattaka - yattaka - param” āyuppamāņesu. Tesam $íti Buddhānam. Tad eva 192 ayuparimanam 195 hoti, tattha karanam hetthà vuttam eva.
Āyuparicchedakathā.!?
8. Mūle ti mūlāvayavassa samīpe. Tam pana tassa hetthāpadeso hotiti āha pālalirukkhassa hetthā ti. Tam divasan ti attanà jātadivase, tam divasan ti và 195 Bhagavato abhisambodhidivase. So kira bodhirukkho sālakalyāņi 196 viya pathaviyā abbhantare eva puretaram vaddhento abhisambhodhidivase pathavim !*? ubbhijjitvà utthito rata- nasatam ucco, tàvad eva ca vitthato hutvà nabham püret- vā '* atthāsi. Ayam pi kir' etassa rukkhabhāvena viya aūīiehi vemattatā. Ghanasamhatanāļavaņtatāya kaņņi- kabaddhehi 1% viya pupphehi. Ekasaūchannā ti pupphānam ni-r-antaratāya ekajjham saūīchannā. Tattha tattha nibad- dha . . . pe . . . samujjalan ti taham taham olambitakusuma- dāmehi c' eva taham taham khittamālāpiņdīhi ca ito c' ito vippakiņņā *% vividhavaņņamuttapupphehi **! ca samma- d-eva ujjalam. Atfamatūasirisampannāntti 22? aññamañ- fiassa siriyā sobhāya sambaddhāni.*'3
Buddhaguņavibhavasirin ti Sammāsambuddhehi adhigan- tabbagunavibhütisobham. Pativijjhamāno *%* ti adhigac- chanto. |
Set ambarukkho ti setavaņņaphalo ambarukkho. Tad
191 Bm cattàri 199 M karaņņika-
P catvāri DA kaņņikā- DA cattāri with v.l. cattāro 200 Bm ?kinna 192 Bm tam tad eva . P *kiņņam B eva twice 301 BmP vividhavaņtamutta- 195 BG *parimānānam 9? ABGGmM *sirisamsattānīti 194 Bm Jātiparicched' ādivaņņanā B2 *sirīsampattāntti nitthitā P añña-m-aññam- 195 BmP add tam 303 BG sambandhāni 196 Bm *kalyàni BP sampannāni
1? BmP pathavim 24 ABGGNM "vijjamāno 1*5 BmP pürento - |
415, 6
415, 7, 9 415, 2I 415, 22
415, 24 415, 24, 25 415, 25
415, 27 415, 28
416, 4
416, I0
416, 12- 416, 12
416, 16
416, 19
416, 21
416, 28,
416, 30 416, 33
416, 33 416, 34 417. 3 417, 6 417, 6
417, 15 417, 28
417, 31
418, 5 418, 6
418, 14
418, 28
418, 29
419, 1, 3
30
I4 DĪGHA-ATTHAKATHĀ-TĪKĀ eváti pātaliyā **5 vuttappamāņam eva. Ekato ti ekapasse. Surasāntti sumadhurarasāni. |
Eko va pallaūko ti eko va pallankapadeso. So *?* so rukkho Bodhíti vuccati bujjhanti etthāti katvā.
g. Sāvakaparicchede ti sāvakayugaparicchede. K ha - da*-Tissan ti dve pi ekajjham gahetvā ekatta- vasena vuttan ti āha Khaydo ca Tisso cdti. Buddhānam sahodaro vemātiko *% pi vā jetthabhātā na hotiti ekapitiko kanitthabhàtà ti vuttam. Avaseseht sattehi.?0?
Paññāpāramiyā matthakam aito ti vatvà tassa mat- thakappattam guņavisesam dassetum Sikhinā Bhagavatā ti ādi vuttam.
Uttaro ti uttamo. Puna Uttaro ti theram nàmena vadati.
Pàran 219 ti 220 parakotimatthakam.?!
Pafifiávisaye *** ti paññadhikare. Pavattitthanasisena *1? hi pavattim vadati.
10. Uposathan ti āņāpātimokkham. Dutiyatatiyesáti 214 dutiye tatiye ca sāvakasannipāte. Es eva*? nayo ti catu-r-ahgikatam atidisati.?!$
Abhinīhārato patthāya vatthum kathetvā pabbajjā dīpetabbā ti?!” sā pana yasmā Manorathapūraņiyam Ang' uttar' atthakathāyam vitthārato āgatā, tasmā tattha vuttanayen' eva veditabbā ti. i
ir. Nibaddh' upatthākabhāvan *'% ti ārambhato patthāya yāva parinibbānā niyata-upatthākabhāvam. Aniyata-upat- thākā pana Bhagavato pathamabodhiyam bahu ahesum, ten' āha Bhagavato htti ādi. |
Idāni Ānandatthero yena kāraņena Satthu nibaddh' upatthākabhāvam upagato, *? yathā ca upagato,*!9 tam dassetum Tattha ekadā ti ādi vuttam. Aham iminā maggena gacchāmīti āha anayavyasan' āpādakena kammanā ** codi-
205 ABGGNPM omit 212 AGM ?viseso 206 ABGG"M once only BGM "visayo z 20 G Buddha- l 213 BmP ?ttháànavasena- 3009 AGmM vemátuko 24 DA dutiye- . | BG memātuko 215 ABGGNMM so eva M dvemātuko 216 P ?dissati 209 BmP puttehi 217 BMP omtt 210 AGM omit 218 ABGGNM buddh' upatthāka-
211 AGmM pārakotim- BGM *kotim-
219—219 BG omit 230 BmP kammunā
MAHÁPADANASUTTAVANNANA IS
yamàno. Atha nam Bhagavà tam attham anārocetvā ?*! va khemam maggam sandhàya Eh: bhikkhu, iminà gac- chàmáti àha. Kasmà pan' assa Bhagavà tam attham n' ārocesiti? Ārocite pi asaddahanto ??*? n' ādiyatiti. Tam hi tassa hoti dīgharattim ahitāya dukkhāyāti. Te ti te gama- nam, tan ti vā pātho.
Anvāsatto ?*3 ti anubaddho, upadduto và.
Dhammagāravanissito samvego dhammasamvego : Amhesu nama titthantesu Bhagavato pi īdisam jātan ti. Aham upaithahissāmīti vadanto dhammasenāpati atthato evam vadanto nāma hotiti Akam bhante tumhe ti ādi vuttam. Asuīītam eva *3* sā disā ti asuūīā yeva mama sā disa. Tattha kāraņam āha tava ovādo Buddhānam ovādasadiso ti.
Vasitwn na dassatíti 5 ekagandhakutiyam vàsam n' āņāpessatiti *3% adhippāyo.
Parammukhā desitassāūti dhammassdti suttantadesanam *37 sandhāya vuttam. Abhidhammadesanā pan” assa param- mukhā va pavattā pageva yācanāya. Tassā vācanāmaggo pi Sāriputtattherappabhavo. Kasmā? 2383 So Niddesa- Patisambhidā viya therassa bhikkhuno gahitadhammak- khandhapakkhiyo.*? Apare pana: Dhammabhaņdāgāriko patipātiyā tikadukesu devasikam kat” okāso Bhagavantam pafiham pucchi, Bhagavā pi 'ssa pucchitapucchitam naya- dànavasena vissajjesi. Evam abhidhammo pi satthārā parammukhā desito pi therena sammukhā patiggahito va ahositi vadanti. Sabbam vīmamsitvā gahetabbam.
Agg uptatthāko ti upatthāne sakkaccakāritāya aggabhūto upatthāko. Thero hi upatthākatthānam lad- dhakālato patthāya Bhagavantam duvidhena udakena, tividhena dantakatthena, pādaparikammena, pitthiparikam- mena,*19 gandhakuti-pariveņasammajjanenāti evam ādīhi kiccehi upatthahanto: Imàya nàma velàya satthu idam nāma **! laddhum vattati, idam nāma kātum vattatīti
321 A anāretvā 286 BG tānapessetīti BGM anāropetvā BmP na labhissatiti
222 P assaddahanto 237 AGM vuttanta-
1333 ABGGMM anvāsato 238 ABGGMM tasmā DA anvāsanno 239 A "patikkhiyo
354 BmP add me 240 BmP omit
135 P dassetīti 241 ABGG*M nàmam `
419, 4
419, 14
419, 22 419, 30 419, 34 419, 32 420, I 420, 1
420, 18
421, 12
421, 18
421, 2I 421, 22
I6 DĪGHA-ATTHAKATHĀ-TĪKĀ
cintetvā tam tam nipphádento ?** mahatim dandadipikam **? gahetvà ekarattim gandhakutiparivenam ?*** nava vāre anupariyàyati.5$ Evam hi 'ssa ahosi: Sace me thinamid- dham okkameyya, Bhagavati pakkosante pativacanam dātum nāham sakkuņeyyan ti; tasmā sabbarattim dandadi- pikam hatthena na muficati. Tena vuttam agg upatthāko ti. 12. Pitu-mātu-jātanagaraparicchedo pitumukhena āga- tattā Pitiparicchedo ti vutto. Vihàram pāvisīti gandhakutim pāvisi. Ettakam **€ kathetvā ti kappapa- ricched' ādi-navavārapatimaņditam *%” Vipassi - àdinam sattannam Buddhānam pubbenivāsapatisamyuttam ettā- vatim**$ desanam desetvā. Kasmā pan ettha Bhagavā Vipassi-ādīnam sattannam yeva Buddhānam pubbenivāsam kathesi, na Buddhavamsadesanāyam viya paficavīsatiyā Buddhānam, tato vā pana bhiyyo ti? Anadhiīkārato, payojanābhāvato ca. Buddhavamsadesanāyam hi:
** Kīdiso te mahāvīra abhinīhāro nar' uttama kamhi kāle tayā vīra patthitā bodhi-m-uttamā ” ti !
ādinā pavattitam *** puccham adhikaram atth' uppattim katvā yassa Sammāsambuddhassa pādamūle attanā mahā- bhinīhāro kato, tam Dīpankaram Bhagavantam ādim katvà yesam catuvīsatiyā Buddhānam santike * bodhiyā *! laddhabyākaraņo hutvā tattha tattha pāramiyo pūresi, tesam patipattisankhāto pubbenivāso, attano ca patipatti kathitā. Idha pana tādiso adhikāro n' atthi, yena Dīpanka- rato patthāya, tato vā pana parato Buddhe ārabbha pub- benivāsam katheyya. Tasmā na ettha Buddhavamsadesa- nāyam viya pubbenivāso vitthārito. Yasmā ca Bud- dhānam desanā nāma desanāya bhājanabhūtānam pug- galānam fiànabalànurüpà, na attano ūāņabalānurūpā ; tasmā tattha aggasāvakānam, mahāsāvakānam, tādisānaīī
() Buddhavamsa I 75
13 BM nippā- 247 B "ādīnamvavārapatimaņditam G uppādento AGGnM ?patimanditam
243 P dantadipikam 208 BmP ettāvatā
244 ABGGNM *kutim- 119 Pm pavattam tam
245 BGM "pariyāyāti 30 BmP santikā
14 ABGGRM etthakam 251 ABGG"M bodhāya
MAHÁPADANASUTTAVANNANA 17
ca devabrahmānam vasena sā ** desanā vitthāritā. Idha pana pakatisāvakānam tādisānaii ca devatānam vasena pubbenivāsam kathento sattannam eva Buddhānam pub- benivāsam kathesi. Tathā hi ne Bhagavā palobhanavasena samuttejetum sappapaficatàya kathāya desanam mattha- kam apāpetvā va gandhakutim pāvisi. Tathā? imissā eva desanāya anusārato Ātānātiyaparittadesanādayo pavattā. Api c ettha Bhagavā attano suddh' āvāsacārikāvibhā- viniyá 254 uparidesanàya saügah' attham Vipassi-ādīnam eva sattannam Sammāsambuddhānam pubbenivāsam ka- thesi. Tesam yeva hi sāvakā tadā c' eva etarahi ca suddh' āvāsabhūmiyam thitā, na aūīfiesam parinibbutattā. Siddh' attha-Tissa-Phussānam *5 kira Buddhānam sāvakā suddh' avasesu uppannā *6 uppattisamanantaram eva imasmim sāsane Upak' ādayo viya arahattam adhigantvā na cirass' eva parinibbāyimsu, na tattha tattha **? yāvatāyukam atthamsūti vadanti. Tathā yesam Sammāsambuddhānam pativedhasāsanam ek' amsato nicchayena 258 ajjāpi dharati, na antarahitam,**? te eva kittento Vipassi-ādīnam yeva Bhagavantānam pubbenivāsam imasmim sutte kathesi veneyy' ajjhàsayavasena.?$9 Apubbácarimaniyamo pana aparāparam samsaraņakasatt' āvāsavasena *%! ekissā loka- dhātuyā icchito ti na ten” etam virujjhatiti datthabbam. Nt-r-antaram maithakam pāpetvā ti abhijātito patthāya yāva pātimokkh' uddesā,?%2 yāva *$$ Buddhakiccasiddhi,
tāva nam *** matthakam sikham pāpetvā. Na tāva kathito
ti yojanā.
Tantu ti dhammatantim,**5 pariyattin ti attho. Putta- puttamātu-yāna-vihāra-dhanavihāradāyak” ādīnam sam- bahulānam atthānam vibhāvanavasena pavattavāro sam- bahulavāro.2%%
Kāmaii cāyam pāļiyam anāgato, atthakathāsu āgatattā *%7
252 BmP omit 3 ABGGnM viney'-
153 BmP add ca 261 BmP "sattavāsa-
354 ABGGnMP °vibhāvaniyā 2:2 Bm ?uddeso
155 P Phuss' ádinam 268 BmP vyāvatā
. BmP upapannā 64 BmP omit : . AG"nP once only 265 ABGGnMP "tanti -
159 P niccayena 266 AGn ?bahuláà-
35 P anantara- 167 BG āgatattam
421, 26
421, 29
421, 33
422, I 422, 1,3 422, 3 422, 3
422, 24, 25
422, 28
422, 29
422, 29 423, 6
423. 24 423, 24 423, 25 423, 26 423, 28 423, 28 423, 31
424, 9
18 DĪGHA-ATTHAKATHĀ-TĪKĀ
ānetvā 268 pana 268 dipetabbo ti tam dipento Sabba-bodhisat- tānam hīti ādim āha. Kulavamso kulānukkamo. Paveņtti paramparā. Kasmā ti putt' uppattiyā kāraņam pucchitvā tam vissajjento Sabbafīubodhisaitānam hiti ādim aha, tena tesam jàtanagar' ādi 26 paññāyanam ?™ ek’ amsato manus- sabhāvasañjānan’ attham icchitabbam, aññathā yathâdhip- peta-Buddhakiccasiddhi eva na siyā ti dasseti, yato mahā- sattānam carimabhave manussaloke eva pātubhavo, na aññattha.
Cand' àdinam sobhàvisesam raheti ??! cajapetiti Rahu, Rāhuggaho. Idha pana Rāhuviyāti Rāhu. Bandhanan ti ca anatth' uppattitthānarn *7* tam sandhāya vuttam. Tathā mahāsattena vuttavacanam eva gahetvā kumārassa Rāhulo ti nāmam akamsu.
Athdti nipātamattam. Rocanīti **5 rocanasīlā, ujjala- rüpà?'* ti attho. Rwcaggatíti?'* rucam pabhātam 31e agatibhütà,?"? ga-kār' āgamam katvā vuttam. Itthiratana- bhāvato manussaloke sabbāsam bimbapaticchannabhūtā *7* ti Bzmbā. |
Jhānā vutthāydti pādakajjhānato vutthāya.
Att angul” ubbedhā ti atth” angulappamāņa 279-bahala- bhāvā. Cūl' amsena chādetvā ti tiriyabhāgena thapanavasena sabbam vihāratthānam chādetvā. Suvaņņayatthithālehtti ** phālappamāņāhi *%1 suvaņņayatthīhi. Suvaņņahatthipādāntti pakatihatthipādaparimāņāni suvaņņakhandhāni.*** Vutta- nayen' eváti cül' amsen' eva. S uvaņnakatthīhtti *$3 suvan- nņakhandhehi.*** Salakkhaņānan **5 ti lakkhaņasampan- nānam samasārānam.**%
Bodhipallanko ti abhisambujjhanakāle nisajjatthānam.
268 PmP pana ānetvā 2798 ABGGmM bimbāpaticchanda- 269 AGM safijata- 279 ABGGnM "angulu- 270 BMP paūūāyamānam 280 ABGGmM ?palehiti 271 A rahoti DA suvaņņ' itthikākapālehi BG rahe with v.l. suvaņņayatthiphālehi 272 BMP "tthāna 281 M pāla- For tāla- ? ` 273 BMP rociníti 282 BmP ?khandàni e 374 B uppalarūpā 283 BG suvannatthitikahiti 275 So all MSS; DA Rucaggatti B"P *kattīhiti 276 A pabhānam 284 BmP ?khandehi B pahānam 285 AGMM sallakkha- G pahanam B sallakkhenatan 177 AGM agatibhūto G sallakkhetan
BGM agati- 286 BmP sahassārānam
MAHÁPADANASUTTAVANNANA IO
Avtjahtito ti Buddhànam tathànisajjaya anaüfüatthabhàvi- bhàvato apariccatto. Ten' àha ekasmim yeva thàne hotíti. Pathamapadaganthíti *?" pacchime sopānaphalake thatvā thapiyamānassa dakkhiņapādassa patitthāpanatthānam.**% Tam pana yasmà dalham thiram kenaci abhejjam hoti, tasmā fadaganthīti vuttam. Yasmim bhūmibhāge idāni Jetavanamahāvihāro, tattha yasmim thāne purimānam sabbabuddhānam maūcā pafifiattà, tasmim yeva padese amhākam pi Bhagavato maīūīco pafifiatto ti katvà cattāri matcapādatthānāni avijahītān” eva Roniīti vuttam. Mañ- canam pana mahantakhuddakabhāvena *%% mañcapaññāpa- napadesassa mahantāmahantatā appamāņam, Buddh' ānu- bhāvena pana **% so padeso sabbadā ekappamāņo yeva hotiti cattāri maūcapādatthānāni avijahitā" eva nhonttti vuttan ti datthabbam. Vžkāro pi na vijahati 1 evāti etthāpi es eva nayo. Purimam vihāratthānam na pariccajatiti attho.
Visitthà mattà vimattā,*? vimattā va vemattam, visa- disatà ?93 ti attho. Pamāņam āroho.*?* Padhünam duk- karakiriya. Rasmíti sarirappabha.
Sattānam pākatikahatthena **5 cha-hattho majjhima- puriso, tato **6 tiguņam Bhagavato sarīrappamāņan ti Bhagavā atthārasa-hattho ti vadanti. Apare pana bha- ņanti: Manussānam pākatikahatthena *7 catu-hattho maj- jhimapuriso, tato tiguņam Bhagavato sarīrappamaņan ti Bhagavā dvādasa-hattho upādinnakarūpadhammavasena ; samantato pana byāmamattam byāmappabhā pharatīti upari cha-hattham abbhuggatà,?95 n rūpena saddhim atthārasa-hattho hotiti.
Addhaniyan ti dighakalam.?* A”jhāsayapatibaddhan 3% ti bodhisambhārasambharaņakāle tathāpavatt' ajjhāsayā- dhīnam, tathāpavattapatthanānurūpam *! vipulam vipula-
3? 4l] MSS ?pada- 295 BG pakatika- DA *pāda with v.1. *pada- 3 A tena ; Gm teno BP "gaņthikā ti 397 AGM pakatihatthena 288 BmP patitthahanatthānam BG pakatika- 289 P "khuddakā- 298 BmP *?ggato 290 AGm dvà; BGM vā 299 ABGG™M *kāla 291 BmP vijahito 300 P ?paribaddhan 292 M adds mattā 301 P tathāpavattapavatta- 198 AGm "sadisatāni pavattanānurūpam
394 AGmM ārogo
424, 9 424. 9 424, 12
424, 12
424, 13 424, 14
424, 2O 424, 20, 21
424, 21
424,30; 425,1
425, 4
425, 9 425, 13
20 DIGHA-ATTHAKATHA-TIKA
tarafi ca hotiti attho. Svāyam attho Cariyāpitakavaņ- ņanāyam vuttanayen” eva veditabbo. Ettha ca. yasmā sarīrappamāņam, padhānam, sarīrappabhā ca Buddhānam visadisā ti idha pāļiyam anāgatā ti, tasmā tehi saddhim vemattatāsāmaūfiena āyu-kulāni pi idha āharitvā dīpitāni. Patividdhaguņesūti 5%? adhigatasabbaftinugunesu. Nanu ca bodhisambhāresu, veneyyapuggalaparimāņe *% ca vemat- tam 39! n' atthiti? Saccam,?"* n' atthi. Tad ubhayam pana Buddhagunagahanena gahitam eva hotiti na uddhatam. Yad aggena hi sabbabuddhānam Buddhagunesu vemattam n’ atthi,9?* tad aggena nesam bodhisambhàresu ??? pi vemattam n' atthiti.'%$ Kasmā? Hetu-anurūpatāya pha- lassa, eten' eva 39? veneyyapuggalaparimane 319 vematta- bhāvo 3! vibhāvito. Mahābodhisattānam hi hetu-avatthā- yam sambhatüpanissay' indriyaparipáka veneyyapuggala 319 carimabhave arahattasampattiyà ?!? paripositani 33 kama- lavanāni suriyarasmisamphassena viya Tathāgataguņ ānu- bhāvasamphassena vibodham 214 upagacchantiti ?!* dipesum atthakathācariyā. |
Nidhikumbhūti 315 cattāro mahānidhayo 3!$ sandhāya va- dati. Jāto cáti ca-saddena katamahábhiniháro cāti ayam pi attho sangahito ti datthabbo. Vuttam h’ etam Bud- dhavamse
* Tārāgaņā virocanti nakkhatta *" gaganamandale,*!* visákhà candimàyuttà,?? dhuvam Buddho bhavissati '' ti.)
Eten' eva ca sabbabuddhanam visákhanakkhatte ??? yeva 321 mahábhinihàro hotiti ca vadanti.
| () Buddhavamsa II 96 2:3 ABGGm patividdham- 312 ABGGMM rahadasampattiyā
M ?vidham- 313 ABGG*M pariposagatāni
303 ABGGN vinayapuggala- 314 BG vibodhamukhagacchantīti - M vineya-; P vineyya- 315 Bm %kumbho -
304 PG vemattham 316 ABGGnM "nidhi d
305 ABGGMM sabbam 317 ABGGN*MP nakkhattam
306 BG ti only | 818 AGm gahana-
307 BmP sambodhi- 319 BG candimāyattā
3080 ABGGMM n' atthi 329 ABGGNM vesākhavisākha-
809 BMP ek' anten' eva Bm ?nakkhatten' eva
310 AGnm vinaya-; BGM vineya- P vesákhanakkhatten' eva.
311 BGM vemattā- 3231 BmP omit
MAHĀPADĀNASUTTAVAŅŅANĀ 21
I3. Ayam galíti ayam pavatti * pavattan' àkàro, aie pubbenivāsam anussarantā iminā ākārena anussarantīti attho. Yasmā cutito patthāya yāva patisandhi, tāva anussaranam àrohanam atitatara ??-atitatam' àdijatisan- kháte??? pubbenivase ifiāņassa abhimukhabhāvena pavattiti katvà; tasmà patisandhito patthāya yāva cuti, tāva anussaranam orohanam pubbenivāse patimukhabhāvena āņassa pavattiti * āha pacchkāmukham ūāņam pesetvā ti. Cutigantabban ?* ti yam bana idam cutiyà fànagatiyà gantabbam tam gamanam bujjhantiti attho. Garukan ti bhāriyam dukkaram, ten' āha ākāse padam dassento viyáti. Aparam pi kāraņan ti chinnavatumānussaraņam pacchā- mukham iiāņam 35 pesanato aparam acchariy' abbhutakā- ranam.
Yatrāti paccatt' atthe, nāmāti acchariy' atthe nipāto, % 7-saddo anatthako. Ten' āha 2326 yo nāma Tathā- gato *** ti. Evaū ca katvā yatrāti nipātavasenāti 327 visum yatra-saddagahanam samatthitam hoti. Papaficenti sat- tasantānam samsāre vitthārentiti fafasicam. Kammavattam vuccati kilesavattassa papaiīcagahaņena, vipākavattassa dukkhagahaņena gahitattā. Pariyādinnavatie%s ti sabbaso khepitavatte.3*?
Maggasīlena phalasīlenāti vatvā ta-y-idam maggaphala- sīlam lokiyasīlapubbakam, Buddhānaū ca lokiyasilam pi lok” uttarasīlam viya anaiiiiasādhāraņam eváti dassetum lokiya dok” uttarasīlenāti vuttam. Samādhipaūnāsu pi es' eva nayo. Samādhipakkhā ti samādhi ca samādhipakkhā ca samādhipakkhā 3% ti ekadesasarūp” ekaseso 3! datthabbo. Ten āha Maggasamādhinā ti àdi, viháro gahito váti ca. Samádhipakkhàá nāma viriya-sati-ādayo.??
Sayan ti attanà. Nivaram' àdihíti nivaranehi c' eva tad
ekatthehi ca pāpadhammethi, vitakkavicār' ādīhi ca. Vimut- *...* AG omit 327? BmP "vasena 33! Dm atita-atitatara 328 ABGGmM parivatte 323 BG atītamājāti- 3*9 A *vagge M atītamādijāti- 33) AGM sakkhā 3M So all MSS; DA cutim- 331